Edward Janssens nam op 31 augustus 2020 afscheid als voorzitter van de Orde van Vlaamse Balies. Op 1 september gaf hij de fakkel door aan Peter Callens. Met dit opiniestuk wil hij nog een laatste keer aandacht vragen voor wat hem nauw aan het hart ligt: de strijd tegen seksueel en familiaal geweld.

Verhoogde bewustzijn

Huiselijk geweld, feminicide, verkrachting, #metoo, psychologische intimidatie en wraakporno. Het zijn facetten van een problematiek die in alle lagen van de bevolking voorkomt. Ook de advocatuur ontsnapt er niet volledig aan. Sommige advocaten krijgen te maken met intimidatie op hun kantoor, anderen met cliënten die hen lastigvallen.

De problematiek is uiteraard niet nieuw. De digitale revolutie mag dan wel nieuwe vormen van geweld hebben gecreëerd die een eigen juridisch kader en praktische aanpak vergen, de essentie blijft dezelfde. Wat sinds enkel jaren wel veranderd is, is de verhoogde aandacht voor en dus de zichtbaarheid van die misdrijven. Dat is ook nodig. Slachtoffers schamen zich nog steeds om met hun verhaal naar buiten te komen en durven hun ervaringen niet te delen.

Dat verhoogde bewustzijn wordt ook geïllustreerd door de wetgever. De afgelopen jaren zijn partnergeweld, intrafamiliaal geweld en seksueel geweld het onderwerp geweest van talloze wetsvoorstellen. Wij hebben daar verschillende standpunten en adviezen bij geschreven, zoals over het stalkingsalarm, de bestrijding van wraakporno en de behandeling van seksuele misdrijven achter gesloten deuren.

Hoe belangrijk en lovenswaardig die en andere wetgevingsinitiatieven ook zijn om de problematiek op een optimale manier het hoofd te bieden, we moeten er waakzaam voor blijven dat de rechten van de verdediging en dus de waarborgen van de rechtsstaat niet met de voeten worden getreden. Het is onze plicht om dergelijke wetgeving kritisch te analyseren en waar nodig te waarschuwen voor nefaste symboolwetgeving.

Rol advocaten

Niet enkel de wetgever heeft een belangrijke taak, ook de advocatuur heeft een cruciale, actieve rol te spelen. Hoe reageert een echtscheidingsspecialist als hij met dergelijke problemen geconfronteerd wordt? Welke stappen neemt de jeugdadvocaat als hij vaststelt dat een jongere misbruikt wordt? Wat doet de penalist als zijn cliënte haar klacht ter zitting intrekt, niettegenstaande zware brutaliteiten? De advocaat moet daartegen gewapend zijn en beseffen dat hij te gepasten tijde zal moeten doorverwijzen naar de zorgcentra, de medische- of psychologische sector.

De recente coronapotpourri voert een verplichte opleiding seksueel en intrafamiliaal geweld in voor alle magistraten. We zijn van mening dat specifiekere kennis en vaardigheden ook voor advocaten van grote toegevoegde waarde is. Heel wat internationale balies organiseren nu al dergelijke opleidingsprogramma’s. In samenspraak met het kabinet van Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir werken we daarom momenteel aan een facultatieve opleiding voor advocaten.

De advocaat moet over de juiste, up-to-date informatie beschikken om zijn cliënt op meest adequate wijze te adviseren, bijvoorbeeld door bekend te zijn met de moderne, digitale component van deze problematiek. Die professionele meerwaarde is een vanzelfsprekendheid, maar moet in de verf gezet worden in tijden waarin de burger een stroom aan informatie én desinformatie kan raadplegen via Google of sociale media.

Daarnaast is het even belangrijk om over de nodige soft skills te beschikken zodat slachtoffers het vertrouwen vinden om hun verhaal te doen. De advocaat moet beter vertrouwd raken met de psychologische impact van zulke delicate zaken. Welke actoren zijn actief op het veld en naar wie wordt in welke fase best verwezen? Hoe gaat men op een empathische maar professionele manier om met de slachtoffers van dergelijke gevallen en hoe kan men symptomen bij cliënten herkennen?

Toekomst

De advocatuur kan dus zeker ook zelf nog stappen zetten in een efficiëntere strijd tegen dit soort geweld. Ik hoop dat mijn opvolger en zijn ploeg hier verder mee aan de slag gaan, en dat het ook voor hen een belangrijk aandachtspunt blijft. Ik wens hen alvast veel succes de komende drie jaar!

Edward Janssens & Nico Moons

***

Deze bijdrage verscheen eerder op de website van de Orde van Vlaamse Balies. Bekijk het originele bericht hier.