Voor gehuwden gelden er enkele bijzondere fiscale regels. Zo krijgen ze een gezamenlijke aanslag van de fiscus en kunnen ze onder bepaalde voorwaarden het huwelijksquotiënt toepassen of een loon uitbetalen aan hun meewerkende echtgenoot.

Gezamenlijke aanslag

Gehuwden krijgen van de fiscus wel een gemeenschappelijke aanslag in de bus, maar worden in feite niet samen belast worden. De fiscus berekent het belastbaar inkomen en de verschuldigde belasting immers voor iedere echtgenoot afzonderlijk. Hierna tellen ze de per partner te betalen belasting of terug te krijgen som samen. Dat bedrag staat in de gemeenschappelijke aanslag.

Gehuwd, maar belast als alleenstaande

Voor het jaar van het huwelijk beschouwt de fiscus de echtgenoten fiscaal nog als alleenstaande. Geen gemeenschappelijke aanslag dus, maar een afzonderlijk aanslagbiljet voor elk van de echtgenoten. Als de echtgenoten eerder (= ten laatste het jaar voor het huwelijk) al wettelijke samenwonend waren, krijgen ze ook voor het jaar van hun huwelijk al een gemeenschappelijke aanslag.

Andersom zullen echtgenoten die feitelijk gescheiden zijn het eerste jaar van hun feitelijke scheiding nog een gezamenlijke aanslag krijgen. Pas vanaf het jaar daarop krijgen ze opnieuw elk een afzonderlijke aanslag.

Voor het jaar van het overlijden van één der echtgenoten heeft de langstlevende de keuze tussen één gemeenschappelijke aanslag, dan wel twee aparte aanslagen (voor hem/haar en de overleden partner). Als beide partners tijdens hetzelfde jaar overlijden, komt deze keuze toe aan de erfgenamen.

Belastingvrije som

Het basisbedrag van de belastingvrije som is voor iedereen dezelfde (8.990 euro per persoon voor aanslagjaar 2021). Het huwelijk heeft hierop geen invloed. De som wordt wel hoger voor wie personen ten laste heeft. Een echtgenoot kan echter nooit persoon ten laste zijn van de andere echtgenoot. Zelfs niet als één van de echtgenoten geen eigen inkomen heeft. Daarvoor bestaat het huwelijksquotiënt.

Huwelijksquotiënt

Principe

Via het huwelijksquotiënt kan een echtgenoot een deel van zijn/haar beroepsinkomsten (met een maximum van 11.090 euro voor aanslagjaar 2021) toerekenen aan de andere echtgenoot.

Deze methode is bedoeld voor koppels waarbij één van beide echtgenoten geen of een zeer klein eigen beroepsinkomen heeft. Het is de ideale manier om de druk van progressiviteit te verminderen. De echtgenoot met het hogere inkomen heeft dan immers ‘fictief’ een lager inkomen en valt in een lagere belastingschijf. Het huwelijksquotiënt wordt enkel toegepast als dat in het voordeel is van de echtgenoten.

Berekening van het huwelijksquotiënt: vereenvoudigd voorbeeld

Stap 1: De beroepsinkomsten van beide echtgenoten worden samengeteld. Het inkomen van A bedraagt 35.000 euro, dat van B 7.000: samen 42.000 euro.

Stap 2. Van dit totaal inkomen wordt kan maximaal 30 % aan de echtgenoot met het kleinste inkomen worden toegekend. 30 % van 42.000 euro = 12.600 euro. Dit bedrag wordt beperkt tot 11.090 euro, het wettelijk maximum van het huwelijksquotiënt voor dit aanslagjaar.

Stap 3. Van dit resultaat (11.090 euro) wordt de inkomsten van de echtgenoot met het laagste inkomen (B) afgetrokken. Het resultaat is het huwelijksquotiënt dat hier kan worden toegekend: 11.090 euro – 7.000 euro = 4.090 euro.

Stap 4. Berekening van het inkomen van beide echtgenoten:

• Echtgenoot A: 35.000 euro – aftrek huwelijksquotiënt (4.090) = 30.910
• Echtgenoot B: 7.000 + huwelijksquotiënt (4.090) = 11.090 euro

Jaar van het huwelijk

Zoals eerder vermeld, behandelt de fiscus de echtgenoten in het jaar van hun huwelijk ‘fiscaal’ nog niet als gehuwden. Daardoor mogen zij dat eerste jaar het huwelijksquotiënt nog niet toepassen. Om daaraan tegemoet te komen, heeft de echtgenoot met het inkomen recht op een toeslag op de belastingvrije som (vergelijkbaar met de verhoging voor personen ten laste). Die som bedraagt 1.630 euro (aanslagjaar 2021). Voorwaarde is dat de andere echtgenoot maximaal 3.380 euro (aanslagjaar 2021) eigen nettobestaansmiddelen heeft.

Meewerkende echtgenoot

Een ondernemer of vrije beroeper kan aan zijn echtgenoot ook een bezoldiging als meewerkende echtgenoot betalen wanneer die geen eigen beroepsactiviteit heeft die hem een sociaal statuut geeft. Een meewerkende echtgenoot valt onder het sociaal statuut van de zelfstandigen, met alle daarbij horende sociale en fiscale verplichtingen en rechten. Dat betekent dat hij of zij eigen sociale zekerheidsbijdragen betaalt, eigen pensioenrechten opbouwt, zelf voorafbetalingen doet, forfaitaire of werkelijke beroepskosten mag aftrekken, ….

De bezoldiging moet overeenstemmen met een ‘normale bezoldiging’ voor de prestaties van de echtgenoot en is in principe beperkt tot 30 % van het beroepsinkomen dat met behulp van die meewerkende echtgenoot wordt verworven.  Een normale bezoldiging houdt in: een loon dat je ook aan een derde zou betalen voor dezelfde prestaties.

Het huwelijksquotiënt en de meewerkende echtgenoot: combineren?

Het huwelijksquotiënt combineren met het toekennen van een bezoldiging aan een meewerkende echtgenoot is toegestaan: zolang van beide de voorwaarden gerespecteerd worden. Daar bij wordt eerst de toekenning aan de meehelpende echtgenoot gedaan. Indien blijkt dat er nog ruimte is voor het huwelijksquotiënt (de toekenning is immers lager dan wat het huwelijksquotiënt had kunnen opleveren) dan kan die toekenning aangevuld worden met het huwelijksquotiënt tot, uiteraard, maximum 11.090,00 euro.

Wettelijk samenwonenden gelijkgesteld met gehuwden

Sinds 2005 worden wettelijk samenwonenden voor heel wat fiscale regels gelijkgesteld met gehuwden, tenzij de wet uitdrukkelijk anders vermeldt. Voor feitelijk samenwonenden zijn er geen speciale regels. Zij worden door de fiscus gewoon als alleenstaanden beschouwd.

Alle toepasselijke regels en relevante geïndexeerde bedragen voor aanslagjaar 2021 vindt u terug in Codex voor de boekhoudkundige praktijk – Fundamentele wetgeving – Aanslagjaar 2021, samengesteld door Maurice De Mey, expert personenbelasting.