De beslissing van het hof van beroep te Antwerpen om in de “voetbalaffaire” in te gaan op het verzoek om de onderzoeksrechter te wraken omwille van een mogelijke schijn van partijdigheid gaf aanleiding tot allerhande commentaren. Een sportjournalist van de VRT (tot nader order nog altijd de met publieke middelen gefinancierde openbare omroep) bestond het te zeggen dat de advocaten (let op de veralgemening) er enkel op uit zijn om met allerhande procedures de aandacht te willen afleiden van de kern van de zaak. Volgens die journalist is dat: “wat is er met ons voetbal gebeurd?”.  Een rechtszaak heeft echter tot doel tot een juridische waarheid te komen, die in het beste geval samenvalt met wat er ook écht is gebeurd. Cruciaal daarbij is dat het onderzoek eerlijk verloopt, door onpartijdige en onafhankelijke rechters. Het zijn, ironie van het lot, dezelfde kwaliteiten die van een goede scheidsrechter worden gevraagd.

De vraag of er sprake is van een schijn van partijdigheid van een magistraat moet niet door journalisten worden beantwoord en ook niet door de publieke opinie. De wet voorziet wie daarover – als enige – moet oordelen. In dit geval het hof van beroep te Antwerpen, die dit ook heeft gedaan op grond van de concrete elementen uit het dossier. Het kan zijn dat het Openbaar Ministerie nog cassatieberoep instelt, wat dan zou betekenen dat het Hof van Cassatie de wettelijkheid van de eerdere beslissing van het hof van beroep moet onderzoeken. Het hof van beroep heeft geoordeeld en die beslissing is wat ze is.

Natuurlijk is het indienen van een wrakingsverzoek tegen een rechter geen sympathiek initiatief. Maar advocaten moeten niet behagen, ze moeten opkomen voor de rechtmatige belangen van hun cliënt. Bovendien werd het wrakingsverzoek gegrond verklaard, wat uitsluit dat het een tergend karakter had. Er valt de advocaat en zijn cliënt dan ook niets te verwijten. Die laatste heeft recht op een eerlijke behandeling door een rechter waarover geen zweem van schijn van partijdigheid mag bestaan (ook niet bij de publieke opinie). De Romeinen wisten het al: dura lex, sed lex. De procedures zijn er om de verdachten in bescherming te nemen, zeker wanneer ze van hun vrijheid zijn beroofd (en zolang ze niet zijn veroordeeld, ook nog altijd onschuldig zijn). Het toont ook aan dat de magistratuur bijzonder streng is voor zichzelf (en daarom dus ook een collega van het onderzoek haalt), wat de kwaliteit van onze democratie enkel maar ten goede komt.

De sportjournalist van de VRT, die er overigens prat op ging geen jurist te zijn, zag echter de kans schoon om nu even de ganse advocatuur weg te zetten als lui die niets liever doen dan iedereen in diskrediet te brengen. “Ik ben toch blij dat ik die job zelf niet uitoefen” voegde hij er nog aan toe.  Dat is een waardeoordeel dat niet echt strookt met de objectiviteitsplicht van de openbare omroep. Een journalist kan specialist zijn in sportverslaggeving en daarbij een oordeel vellen over de kwaliteit van de voetbalscheidsrechter en ook doordachte tactische overwegingen maken bij de spelposities. Maar recht is geen voetbal en bij justitie gelden andere spelregels dan in de sport. Of eigenlijk toch weer niet: ook in de sport zijn er allerhande spelregels die op voorhand vastliggen en moeten worden nageleefd. We passen toch ook de buitenspelregel niet aan als er toevallig om die reden een doelpunt van de Rode Duivels wordt afgekeurd?

Bij de sportverslaggeving is de journalist een bevoorrechte toeschouwer, omdat hij de sportregels kent en ook iets over de kwaliteit van het spel zelf kan zeggen. In een rechtszaak gelden ook regels en waarom zouden die daar niet moeten worden gevolgd? En is het niet beter dat de sportspecialisten over die rechtsregels hun mond houden wanneer ze die niet kennen, of moeten ze toch niet minstens eens de vraag stellen naar het maatschappelijk nut van die regels? Misschien dat dan duidelijk zou zijn waarom het de plicht is van de advocaten die regels te kennen en door iedereen te laten toepassen. Advocaten staan niet aan de zijlijn in een commentaarhokje. Ze staan burgers bij die in een rechtsstaat recht hebben op een eerlijk proces. Daarvoor bestaan regels, die niet altijd sympathiek zijn. Maar op dat vlak verschillen die niet van de spelregels in de sport.

Indien er vermoedens zijn dat het er in de sportwereld oneerlijk aan toe gaat, moet dat onderzoek boven alle verdenking staan, waarbij zelfs de schijn meetelt.

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een persoonlijke beschouwing over justitie.

In de onderstaande videoboodschap van mr. Lamon kadert hij de column van deze week, en nodigt daarbij alle belangstellenden uit tot verdere reflectie en maatschappelijk debat.