De Kwaliteitswet voor de gezondheidszorgsector kan tot voorbeeld dienen of minstens inspiratiebron voor een omvattend kwaliteitsreglement voor advocaten. De belangrijkste aanknopingspunten worden hier kort besproken.

Kwaliteitswet

Op 22 april 2019 werd de wet inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg – gemeenzaam de Kwaliteitswet genoemd – uitgevaardigd. Ze treedt in werking op 1 juli 2021, zij het dat de Koning voor bepaalde onderdelen een eerdere datum van inwerkingtreding kan bepalen. De wet heeft tot doel een wettelijk kader te bieden voor betere multidisciplinaire samenwerking tussen gezondheidszorgbeoefenaars en een wettelijk kader voor kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Ze respecteert de subsidiariteit. Zo komt ze tegemoet aan lacunes in bestaande wetgevingen. Een deel van de Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen (WUG) van 10 mei 2015 wordt erin geïntegreerd. Aan de Wet Patiëntenrechten van 2002 wordt niet geraakt, maar ze wordt door de Kwaliteitswet aangevuld met regelgeving over afdwingbaarheid en handhaving. De sector van de gezondheidszorg zal aldus over een coherent geheel van regels beschikken om de kwaliteitszorg van haar zorgverstrekkers in te vullen, te garanderen en te handhaven.

Vele praktische onderdelen ervan zijn niet relevant voor de advocatuur, een aantal grote ideeën en principes zijn dit wel. We kunnen daarbij niet anders dan vaststellen dat de sector van de gezondheidszorg met de artsen voorop, een kolossale voorsprong hebben op de advocatuur. Dat in de gezondheidszorg de overheid de regelgever is, terwijl de advocatuur zelfregulerend is, vormt daarvoor geen excuus.

Een kwaliteitscontrole voor advocaten

Is het te hoog gegrepen voor de Belgische ordes om zelf een kwaliteitsreglement in te voeren, dat deels geïnspireerd zou kunnen zijn op dat voor de gezondheidszorg?

Daarbij kunnen de volgende kanttekeningen worden geplaatst:

1. De Kwaliteitswet voor de gezondheidszorg heeft als uitgangspunt de optimalisatie, borging en controle van de kwaliteit en veiligheid van gezondheidsverstrekkingen aan de patiënt. De volledige regelgeving is doordesemd van het belang van de patiënt. Het invoeren van een kwaliteitsreglement voor de advocaten, zou in dezelfde zin een opportuniteit bij uitstek zijn voor onze beroepsgroep, om bij zijn reglementering nu eens niet uit te gaan van eigen belangen, maar van de belangen van de cliënt met het besef dat bottom line onze maatschappelijke positie afhankelijk is van de vraag of wij doelmatig beantwoorden aan de behoeften van de maatschappij inzake juridische verdediging en bijstand.
2. De Vlaamse advocatuur beschikt over geen enkele regel, die in globo de kwaliteitsvolle werking van haar leden invult, bewaakt en sanctioneert. Weliswaar bepaalt het Gerechtelijk Wetboek in artikel 455 dat: “De Raad van de Orde heeft de opdracht om de eer van de Orde van Advocaten op te houden en de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid die aan het beroep van advocaat ten grondslag liggen en een behoorlijke beroepsuitoefening moeten waarborgen, te handhaven”. De wetgever onderstreept daarbij het verband tussen de kernwaarden van de advocatuur en de behoorlijke beroepsuitoefening. Deze “behoorlijke beroepsuitoefening” wordt in onze Codex vertaald als “deskundigheid”. Deze zegt in artikel 1: “De advocaat oefent zijn beroep op deskundige wijze uit met eerbiediging van het beroepsgeheim, van de essentiële plichten van onafhankelijkheid en partijdigheid, en met het vermijden van belangenconflicten. Hij eerbiedigt de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid, die aan het beroep ten grondslag liggen”.

Het lijdt daarbij geen twijfel dat deze ethische kernwaarden, algemene beginselen en praktische gedragsregels uiteraard moeten bijdragen en ook bijdragen tot een kwaliteitsvolle beroepsuitoefening, maar zij volstaan geenszins. De Gedragscode voor Europese advocaten, die als deel X is opgenomen in onze Codex is al wat explicieter (Art. 250 en Art. 251).

We kunnen ook kijken naar onze noorderburen waar sinds 1 maart 2020 advocaten gehouden zijn jaarlijks te voldoen aan de kwaliteitstoetsen, door deel te nemen aan een vorm van gestructureerde feedback. De advocaten kunnen daar kiezen uit drie vormen van gestructureerde feedback: intervisie, peer review en gestructureerd intercollegiaal overleg. De Nederlandse advocatuur voorziet ook een veel intensiever toezicht door de deken, die bovendien over uitgebreidere bevoegdheden beschikt dan de Belgische stafhouder, onder meer om tussen te komen wanneer een advocaat zijn praktijk niet meer behoorlijk uitoefent en om daarbij begeleidingsmaatregelen maar ook sancties te voorzien.

Het ware een goede zaak indien de Orde van Vlaamse Balies in samenwerking met Avocats.be een omvattend reglement inzake kwaliteitszorg voor advocaten tot stand zou brengen, waarbij de ideeën en principes van de Kwaliteitswet mutatis mutandis zouden kunnen worden overgenomen en ook dringend eens over de haag zou worden gekeken naar hoe het bij onze Nederlandse confraters geregeld is.

Wat wij onder meer zouden kunnen overnemen en zonder een exhaustieve opsomming te willen geven is:

• een dynamische elektronische portfolio van elke advocaat, waarin alle wettelijke voorwaarden voor de uitoefening van het beroep, specialisaties, opleidingen en permanente vorming zijn opgenomen;
• de erkenning van de generalist, de specialist en de verplichting tot doorverwijzing;
• de vrijheid bij het kiezen van de juridische middelen en de beperkingen daaraan;
• peer review of een periodieke vorm van kwaliteitsbewaking;
• het cliëntendossier en de toegang tot een doorstroming van de cliëntengegevens;
• een duidelijke bepaling inzake de vrije reclame met de beperkingen daaraan;
• een adequater toezicht met meer opsporingsbevoegdheden en met verbeterplannen bij vaststelling van inbreuken op de kwaliteitszorg.

Herman Buyssens, Senior Partner Buyssens Advocaten Sociaal Recht

Bovenstaande bijdrage is een samenvatting van een artikel van mr. Herman Buyssens verschenen in nummer 2020/1 van het tijdschrift Today’s Lawyer. Wilt u het volledige artikel raadplegen? Raadpleeg hier de abonnementsvoorwaarden.