Is een akkoord nodig om klassiek loon om te zetten in flexloon?

Bovenstaande artikel uit De Standaard geeft de indruk dat volgens de socialistische bediendevakbond een collectieve arbeidsovereenkomst nodig is opdat “klassiek” loon zou mogen worden omgezet in “een fiscaal aantrekkelijk ‘alternatief’”. De auteur van het artikel, Johan Rasking, geeft het voorbeeld van de omzetting van een oudejaarspremie in aanvullende kinderbijslag of een bedrijfsfiets. Hij noemt dergelijke loonbestanddelen “flexloon”, een term die alvast toepasselijk is als het om een vouwfiets gaat.

Klopt dat?

Geld

Het is juist dat wanneer een cao voorziet in de toekenning van een geldsom, daarvan niet mag worden afgeweken door een toekenning in een andere vorm. Ook niet als het voordeel evenveel waard is en zelfs niet met het akkoord van de werknemer. Individuele overeenkomsten mogen niet indruisen tegen cao’s die hoger geplaatst zijn in de hiërarchie van de rechtsbronnen (art. 51 Cao-wet). Wij mogen aannemen dat het cao-voorschrift in geld te betalen een dwingende bepaling is, waarvan niet vooraf kan worden afgeweken.  De dwingende aard van de cao- bepaling die voorziet in de betaling van een geldsom, blijkt uit het feit dat zij de werkgever maximale beschikbaarheid geeft over zijn loon: geldt rolt nu eenmaal vlotter dan een fiets rijden kan.

De dwingende aard van de cao- bepaling die voorziet in de betaling van een geldsom, verantwoordt dan het feit dat geld de werknemer maximale beschikbaarheid over het loon biedt. Maximaal over het loon kunnen beschikken, is precies wat de Loonbeschermingswet de werknemer beoogt te garanderen blijkens zijn artikel 3. Naar die wet verwijst blijkbaar “de sociale inspectie”, in deze aangelegenheid meer bepaald de dienst Toezicht op de sociale wetten. De sociale partners zouden “hiervan alleen in consensus afwijken”. Ik neem aan dat met “hiervan” niet de Loonbeschermingswet wordt bedoeld, want van de dwingende bepalingen daarvan kunnen de sociale partners natuurlijk niet afwijken omwille van de hierboven al vermelde hiërarchie van de rechtsbronnen in arbeidsverhoudingen.

Ongetwijfeld wordt bedoeld dat enkel de sociale partners in consensus kunnen afwijken van het cao-voorschrift de oudejaarspremie in geld te betalen. Dat is natuurlijk juist: een cao is en blijft een overeenkomst en kan niet eenzijdig, maar enkel in onderling akkoord worden gewijzigd. Tenzij de cao zelf natuurlijk zou voorzien in de mogelijkheid de premie te betalen in een andere vorm dan geld.

Van 218 naar 200

In het Aanvullend paritair comité voor de bedienden (nr. 200) wordt de betaling van een oudejaarspremie die in beginsel gelijk is aan een maandloon, opgelegd door de artikelen 2 tot en met 6 van de collectieve arbeidsovereenkomst van 9 juni 2016 gesloten in Aanvullend paritair comité voor de bedienden (nr. 200) betreffende de eindejaarspremie. Die vervangen het meteen opgeheven artikel 5 van de cao van 29 mei 1989 betreffende de arbeids-en beloningsvoorwaarden waarnaar Erwin Dedeyn volgens het krantenbericht verwijst. De tekst werd overigens, op een kleine herschikking na, niet gewijzigd.

In artikel 6 van de cao van 9 juni 2016 lees ik dat de bepalingen van die cao, waaronder de verplichting een oudejaarspremie te betalen in de vorm van een maandloon, niet van toepassing zijn op:

1. “de ondernemingen welke in de loop van het jaar “een evenwaardig voordeel" toekennen “welke ook haar benaming weze, hetzij onder de vorm van een conventionele premie, hetzij ten titel van gift";
2. de ondernemingen welke op hun niveau bij overeenkomst de lonen en andere arbeidsvoorwaarden van hun bedienden regelen, voor zover de in deze overeenkomst toegekende voordelen samengenomen ten minste gelijk zijn aan de voordelen voorzien door deze collectieve arbeidsovereenkomst”.

Ik zou nog verschillende alinea’s kunnen schrijven over de vraag of aanvullende kinderbijslag of de leasing van een bedrijfsfiets, om die voorbeelden maar aan te houden, kunnen worden beschouwd als een “conventionele premie” of “een gift” en of het wel om een van die twee vormen moet gaan om onder de eerste uitsluiting te vallen, aangezien de tekst het heeft over “welke ook haar benaming weze”.

Optimalisatie 

Ik zou dat ook kunnen over de vraag of de tweede uitzondering een ondernemings-cao vergt dan wel een individueel akkoord met de werknemer volstaat, wat blijkbaar het geval is met de eerste uitsluiting. Maar ik doe dat niet, want het is al laat.

 Ik sluit af met de volgende vaststelling. De cao van 9 juni 2016 heeft blijkens haar preambule tot doel “in het kader van de continuïteit de coördinatie van de overgedragen cao’s [van het vroegere Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor de Bedienden nr. 2018] te optimaliseren”. Men had beter van de gelegenheid ook gebruik gemaakt de tekst te optimaliseren, zodat men vandaag niet moet discussiëren over de vraag of men de in 2016 gecoördineerde tekst van 1989 nog moet interpreteren zoals in 1989, toen er nog geen bedrijfsfietsen waren. Wel al aanvullende kinderbijslag.

Willy van Eeckhoutte.  

Meer informatie over flex- of ander loon? (Ook over cao-teksten trouwens)

SoConsult kan u helpen.