Onafhankelijkheid en partijdigheid zijn twee kernwaarden in het beroep van een advocaat. Een advocaat kan zijn taak alleen maar naar behoren invullen als hij dat in alle onafhankelijkheid kan doen. Er valt heel veel over te vertellen. Op het OVB Congres zal het alvast stof opleveren voor een pittig debat.

In de podcast Ten Gronde haalt OVB-woordvoerder Sofie Demeyer twee panelleden voor de microfoon: Els Koninckx, voormalig stafhouder balie Limburg en vandaag lid van verschillende OVB-commissies. En Philippe De Jaegere, voormalig stafhouder in Kortrijk en voormalig OVB-bestuurder bevoegd voor deontologie.

Onafhankelijkheid en partijdigheid zijn eigenlijk twee begrippen die met elkaar verweven zijn: een advocaat moet zonder externe of interne druk volledig de belangen van zijn cliënt kunnen behartigen en daar zit dan meteen ook die partijdigheid. De advocaat dient slechts één meester en dat is zijn cliënt. Maar tegelijk mag hij die cliënt niet slaafs volgen, ook ten opzichte van zijn cliënt moet hij zich onafhankelijk opstellen.

Het is vaak een moeilijke evenwichtsoefening, zo blijkt als Sofie Demeyer in de podcast een aantal stellingen voorlegt aan haar twee gesprekspartners. Hoe onafhankelijk is:

• een advocaat die af en toe plaatsvervangend rechter is;
• een advocaat die juridische diensten aanbiedt via een online platform;
• een advocaat die een bron van informatie wordt voor de pers;
• een advocaat die in financiële moeilijkheden zit;
• een advocaat met maar één grote cliënt waar het voortbestaan van zijn kantoor van afhangt;
• een advocaat die door een criminele cliënt gezien wordt als een bron van informatie over het gerechtelijk onderzoek?

Het komt al eens voor dat een advocaat om commerciële redenen, uit onervarenheid of gebrek aan expertise te ver gaat in de verdediging van een cliënt, aldus mr. Koninckx. De SUPRALAT-opleidingen besteden er veel aandacht aan maar het blijft een bron van bekommernis, vindt ze.

Ik denk dat de beroepsgroep daar zeer aandachtig voor moet zijn en daar in de beroepsopleiding van de stagiairs aandacht aan moet schenken. Een advocaat moet beducht zijn voor een dergelijke druk want die is er soms in strafzaken sneller dan men zelf beseft. – Els Koninckx

Sofie legde mr. Koninckx en mr. De Jaegere ook de vraag voor in hoeverre een advocaat rekening moet houden met de gevoeligheden die leven in de maatschappij want een advocaat die zijn cliënt vrij krijgt op basis van een procedurefout weet zich verzekerd van een hoop bagger op sociale media.

Meester De Jaegere antwoordde dat de advocaat niet de bewaarder is van het algemeen belang, laat staan van de publieke opinie. Hij moet het belang van zijn cliënt verdedigen. Een advocaat die procedureregels inroept beschermt een individu tegen de macht van de overheid. De advocaat zorgt er op dat moment voor dat de regels van de rechtstaat worden gerespecteerd. Mr. Koninckx voegde er aan toe dat het dan misschien wel aangewezen is om daar de nodige duiding bij te geven: dat het doen naleven van de procedureregels inherent is aan het respecteren van de rechtstaat en dat dat bijna de essentie is van de advocatuur.

Wat is er nodig om de onafhankelijkheid van de advocatuur beter te waarborgen en te beschermen?

Mr. Koninckx kan zich wel vinden in de stelling die OVB-voorzitter Peter Callens ooit uiteenzette in zijn “Voorzitter op vrijdag” namelijk dat het misschien wel te overwegen valt om de onafhankelijkheid van de advocaat te verankeren in een verdrag op Europees niveau. Ook mr. De Jaegere is voorstander van een verdrag, liever dan het in een wettekst te gieten die snel, met een gewone meerderheid, zou kunnen gewijzigd worden.

Lees die bewuste “Voorzitter op vrijdag” van 23 april 2021 >>

Moet de OVB de onafhankelijkheid van de advocaat nog meer dan nu benadrukken?

Door bijvoorbeeld een deontologische regel in te voeren dat een cliënt maar een bepaald percentage van het zakencijfer van een kantoor mag vertegenwoordigen?

Volgens mr. Koninckx is het bijzonder moeilijk om zoiets in een deontologische regel te gieten. Het verdient wel een aanbeveling vindt ze en het getuigt alleszins van goed ondernemerschap als een kantoor een dergelijke regel voor zichzelf uitschrijft. Ook mr. De Jaegere ziet er geen heil in om een dergelijke regel vast te leggen in een heel rigide reglement want dan rijd je je vast:

Het slechtste wat men kan doen is een reglement maken dat dan toch niet wordt nageleefd. Dan is het beter om geen reglement te maken. – Philippe De Jaegere

In het debat hierover op het OVB Congres polsen we ook hoe Hafida Talhoui, advocate aan de balie van Antwerpen en Herman Buyssens, voormalig stafhouder en hoofdredacteur van het vakblad Today’s Lawyer hierover denken. OVB-bestuurder Hans De Meyer is de moderator van dienst.

Beluister de podcast >>

Meer weten over dit onderwerp?

Kom dan naar het OVB Congres op 29 april en volg de sessie ‘Hoe onafhankelijk is de partijdige advocaat?’. Els Koninckx en Philippe De Jaegere debatteren verder met Hafida Talhaoui en Herman Buyssens. Talhaoui is advocate en treedt ook op als gerechtelijk mandataris, bemiddelaar in familiezaken en arbiter. Herman Buyssens is gewezen stafhouder van de Antwerpse balie.

Wil u er meer over horen? Schrijf u dan zeker in voor deze sessie op het OVB Congres:

Bekijk meer informatie over deze sessie >>

Bekijk het volledige programma van het OVB Congres >>