De MiCA-Verordening van de Europese Unie beoogt voor het eerst structuur te brengen in de grotendeels ongeregelde wereld van cryptocurrency. Daarmee tracht zij tegemoet te komen aan de noodzaak tot bescherming van de markt en de consument. De evenwichtsoefening met de vrijheid en anonimiteit die de digitale munten zo aantrekkelijk maakt, is echter niet evident.

De huidige situatie

Daar cryptocurrency’s steeds populairder worden als investerings- of betaalmiddel, rijst onvermijdelijk de vraag naar consumenten- en beleggersbescherming en bescherming van de marktintegriteit. Heden ten dage zijn het gebruik en de handel in cryptocurrency’s in de EU nog grotendeels ongereguleerd.

In de vijfde antiwitwasrichtlijn van de Europese Unie van 30 mei 2018 werden wel al verplichtingen opgenomen voor het wisselen van cryptocurrency’s en voor aanbieders van wallets, maar de implementatie van deze richtlijn in nationale wetgeving zorgt voor een gediversifieerde aanpak van deze markt. Dergelijke compartimentering is echter onwenselijk gezien het globale karakter van het cryptocurrencynetwerk.

Noodzaak aan regelgeving

Hoewel cryptovaluta dankzij de nagenoeg volledig anonieme blockchaintechnologie die zorgt voor opslag van transacties zeer geliefd zijn om illegale doeleinden mee na te streven, zijn ze ook zeer in trek bij de modale burger die deze gebruikt als alternatief voor fiduciair geld.

Op heden erkennen België en verschillende andere Europese landen cryptocurrency’s niet als betaalmiddel.

Daarenboven zijn veel gebruikers van cryptocurrency’s vaak onvoldoende geïnformeerd over de werking en risico’s ervan. Daar waar de Europese Centrale Bank optreedt bij de devaluatie van de euro, is er bovendien geen dergelijke instantie om de fluctuaties van cryptocurrency’s op te vangen. Dit zorgt uiteraard voor grote onzekerheid voor de consument.

Daarnaast is er onzekerheid over de invloed van de steeds uitbreidende markt van cryptocurrency’s op de bankenmarkt. Immers, hoe meer vraag naar betalingsmogelijkheden in cryptocurrency, hoe meer bedrijven dit zullen accepteren. Als cryptocurrency’s in de toekomst het overheersende betaalmiddel worden, wil dit ook zeggen dat de banken minder geld zullen houden. Aangezien de banken op deze manier minder kunnen investeren, is het niet ondenkbaar dat sommige overkop zullen gaan.

Niet alleen de vraag naar bescherming van de markt en zijn spelers ligt in het vuur, doch ook bestaan er bezorgdheden over de ecologische voetafdruk van de cryptocurrency’s. Ten gevolge van kenmerken inherent aan deze markt (bv. de noodzaak aan miners en de toepassing van het Proof of Work Principle), verbruikt deze markt enorme hoeveelheden elektriciteit. Een studie van The Frankfurt School Blockchain Center (FSBC) en INTAS.tech toonde aan dat Bitcoin tussen 1 september 2020 en 31 augustus 2021 jaarlijks evenveel elektriciteit verbruikte als de Verenigde Arabische Emiraten. Dezelfde studie toonde aan dat Bitcoin 0,08% van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot voor zijn rekening neemt. In het licht van de klimaatopwarming, lijkt het nuttig om ook hier paal en perk aan te stellen.

De MiCA-Verordening

Deze vragen en onzekerheden hebben geleid tot een voorstel voor Europese regelgeving. Als onderdeel van het Digital Finance-Pakket, Europese wetgeving die de digitalisering van de Europese financiële dienstverlenging moet ondersteunen, werd de MiCA-Verordening (Markets in Crypto Assets Regulation) voorgesteld, die eind 2023 in werking zal treden.

De MiCA-Verordening moet een delicaat evenwicht vinden zodat aan de vrijheid – het innovatieve en aantrekkelijke kenmerk van cryptocurrency’s – niet al te zeer getornd wordt, maar er tegelijkertijd toch afdoende bescherming is voor de consument en de markt.

De MiCA-Verordening beoogt een grotere transparantie met betrekking tot de werking van cryptocurrency’s (o.a. de risico’s en de kosten verbonden aan de digitale valuta) en de financiële positie van de aanbieders in de sector. De Verordening bevat maatregelen om witwaspraktijken tegen te gaan en emittenten van cryptocurrency’s zullen aansprakelijk kunnen worden gesteld als zij de activa van beleggers verliezen. Aanbieders zullen volgens het huidige voorstel ook een vergunning nodig hebben om in de EU te mogen opereren.

Door deze verplichtingen en door aanbieders te verplichten hun cybersecurity op peil te stellen, tracht men de consument beter te beschermen.

De verplichtingen in verband met de ecologische voetafdruk van cryptocurrency’s laten ietwat te wensen over. In dit verband werden er slechts informatieverplichtingen opgenomen. Aanbieders moeten aan de ESMA informatie meedelen over het energieverbruik van de valuta die zij aanbieden. Ook de consument zal die informatie ter beschikking krijgen. Harde regels om het energieverbruik van cryptocurrency’s in te dijken, werden vooralsnog niet voorgesteld.

Anderzijds maakt het voorstel van verordening de travel rule uit de bankenwereld van toepassing op transacties met cryptocurrency’s. Onder deze travel rule reist de betalingsinformatie, zoals de identiteit van de betaler en de ontvanger, mee met de transactie. Aanbieders zullen deze informatie moeten bewaren en ter beschikking stellen van de autoriteiten wanneer deze een onderzoek voeren naar terrorismefinanciering of witwaspraktijken. De travel rule geldt wanneer cryptocurrency’s worden uitgewisseld tussen hosted wallets (portemonnees beheerd door aanbieders) of tussen hosted en unhosted wallets (portemonnees beheerd door private personen). Hoewel transacties tussen unhosted wallets aldus buiten het vizier blijven en de regel voor wat betreft transacties tussen hosted en unhosted wallets pas toepassing vindt bij transacties boven 1.000 euro, wordt op deze manier toch geknabbeld aan de anonimiteit waaraan het systeem net zijn aantrekkingskracht ontleent.

Besluit

Het voorstel van Europese wetgeving in de vorm van de MiCA-Verordening vormt al een eerste stap in het brengen van structuur in de markt van cryptocurrency’s. Door transparantie- en informatieverplichtingen op te nemen voor emittenten en aanbieders van cryptocurrency’s, zal de consument hopelijk beter geïnformeerd zijn over de risico’s en de werking van de digitale valuta. Door de invoering van een vergunningsverplichting en verplichtingen inzake traceerbaarheid van transacties, wordt de consument ook beter beschermd tegen wanpraktijken. De keerzijde van de medaille is dat de anonimiteit en vrijheid van de markt voor een deel wordt beperkt.

Mocht u enig(e) advies/bijstand in deze materie wensen, helpt Schuermans advocaten u graag verder.

Mr. Jolien Smets is advocaat-stagiair in het kantoor Schuermans advocaten te Turnhout en Antwerpen. Zij behandelt er dossiers in uiteenlopende rechtstakken als onderdeel van haar opleiding als advocaat-stagiair.