Het is intussen geen nieuws meer: de ‘kaasroute’ gaat dicht. Onbelast roerende goederen schenken voor een Nederlandse of andere buitenlandse notaris zal in de toekomst niet meer mogelijk zijn. Hiermee verdwijnt er dan wel één manier om voordelig te schenken, maar gelukkig blijven er verschillende alternatieven bestaan. We zetten ze op een rijtje.

Gevolgen vanaf 15 december 2020

Vanaf 15 december 2020 moeten Belgische belastingplichtigen ook in het buitenland verleden notariële schenkingsaktes in België registreren. Voor wat betreft schenkingen van roerende goederen zullen er derhalve geen fiscale verschillen meer zijn tussen schenkingen via een buitenlandse notaris (die belastingvrij konden gebeuren) en schenkingen via een Belgische notaris. Op iedere notariële schenking, waar ze ook plaatsvindt, aan begiftigden in de rechte lijn of daarmee gelijkgestelden is er voortaan 3% schenkbelasting verschuldigd. Gebeurt de schenking aan derden of andere familieleden dan in de rechte lijn, dan is er 7% schenkbelasting verschuldigd. Een uitzondering hierop is de schenking van een familiale onderneming of de aandelen van een familiale vennootschap die, als de voorwaarden vervuld zijn, vrijgesteld wordt.

Schenking in het buitenland: nog zinvol?

Ondanks het verdwijnen van het fiscaal voordeel, kan een schenking voor bijvoorbeeld een Nederlandse notaris nog steeds opportuun zijn. Daar waar het ereloon van een Belgische notaris afhankelijk is van de waarde van de schenking, is dat bij een Nederlandse notaris niet het geval. Of men nu duizend euro of een miljoen euro schenkt, het ereloon van de notaris zal in beide gevallen hetzelfde zijn (en doorgaans lager dan dat van zijn Belgische collega’s). Voor schenkingen met een grote waarde blijft voor de Nederlandse notaris aldus een rol weggelegd.

Andere mogelijkheden

Naast de notariële schenking bestaan er voor roerende goederen verschillende alternatieve mogelijkheden om op een fiscaal gunstige manier te schenken.

Voor lichamelijke roerende goederen, zoals bijvoorbeeld bankbiljetten, kunstwerken, juwelen of andere erfstukken, blijft de handgift steeds mogelijk. De materiële overdracht van het voorwerp door de schenker aan de begiftigde volstaat hier opdat de schenking tot stand komt. Voor gelden op rekening of beleggingen vormt de bankgift een volwaardig alternatief. Dat is een overschrijving vanaf de bankrekening van de schenker naar die van de begiftigde.

Andere vormen van onrechtstreekse schenkingen zijn de kwijtschelding van een schuld waardoor de ontlener het ontleende bedrag kan behouden of de inbreng in een maatschap van roerende goederen door een persoon zonder dat hij daarvoor (nieuwe) aandelen in de plaats krijgt.

Ook de schenking van aandelen van een vennootschap is mogelijk op een fiscaal gunstige manier. Naast de hogervermelde vrijgestelde notariële schenking van familiale vennootschappen, is ook een kosteloze overdracht zonder notariële tussenkomst mogelijk. Hoewel er geen eensgezindheid over bestaat, zou het mogelijk zijn om aandelen te schenken door een loutere wilsovereenstemming tussen de schenker en de begiftigde, die wordt bevestigd door de overschrijving in het aandelenregister. Wat zeker wel kan, is een verkoop van de aandelen gevolgd door een kwijtschelding van de prijs of de inbreng van de aandelen in een maatschap zonder uitgifte van nieuwe aandelen.

Aandachtspunten

Bij dergelijke schenkingen zonder notariële tussenkomst zijn er twee belangrijke aandachtspunten.

Ten eerste moet worden benadrukt dat er op dergelijke schenkingen dan wel geen schenkbelasting verschuldigd is, maar indien de schenker binnen de drie jaar (of vier jaar, dit wordt eventueel nog gewijzigd) sterft, zal er wel erfbelasting verschuldigd zijn. Blijft de schenker daarentegen nog drie (of vier) jaar leven, dan is er noch schenk-, noch erfbelasting verschuldigd.

Ten tweede is het belangrijk dat deze schenkingen met de nodige voorzichtigheid en omkadering gebeuren. Om het bewijs van dergelijke schenking te leveren, moet er tussen de partijen een zogenaamd ‘pacte adjoint’ worden gesloten ter bevestiging van de schenking. Dergelijk document laat ook toe bepaalde voorwaarden aan de schenking (en dan in het bijzonder bij een hand- of bankgift) te koppelen om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat de geschonken goederen bij vóóroverlijden van de begiftigde belastingvrij terugkeren naar de schenker, om te vermijden dat de geschonken goederen bij de schoonkinderen terecht komen of om ervoor te zorgen dat de schenker nog een bepaald inkomen verwerft.