Speed pedelecs zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Deze snelle elektrische fietsen zijn milieuvriendelijk, zetten aan tot beweging én bieden een slim alternatief voor de wagen om files te vermijden. Maar met hun toenemende populariteit rijst de vraag: moeten speed pedelecs in België als motorrijtuigen worden beschouwd? Het Europees Hof van Justitie sprak zich er reeds over uit (HvJ. 12 oktober 2023, C-286/22). Advocaat Lore Huyghebaert van TRUST Advocaten zet het juridisch kader uiteen en deelt de belangrijkste bevindingen uit het arrest.

Regelgeving speed pedelecs: het belang van de vraag

De classificatie van speed pedelecs is niet onbelangrijk. Als een speed pedelec als motorrijtuig wordt gezien, heeft dit twee belangrijke consequenties:

• Verzekeringsplicht. De eigenaar moet een autoverzekering afsluiten.
• Geen bescherming als zwakke weggebruiker. Bij een ongeval met een ander motorrijtuig wordt de bestuurder niet meer beschouwd als een zwakke weggebruiker, zoals fietsers en voetgangers.

Dit zegt de Belgische wet over speed pedelecs

Volgens de Belgische Wegcode is een speed pedelec een bromfiets wanneer ze aan bepaalde voorwaarden voldoet:

• Ze kan een maximumsnelheid van 45 km/uur halen.
• Ze heeft een cilinderinhoud tot 50 cm³, of een elektrisch vermogen tot 4 kW.
• Ze heeft een maximaal nettovermogen van 4 kw in geval van een motor met inwendige verbranding of een maximaal nominaal continu-vermogen van 4 kw in het geval van een elektrische motor.

Hierdoor gelden er strengere regels voor het gebruik van speed pedelecs in vergelijking met gewone elektrische fietsen. Zo moet de bestuurder minstens [XX] jaar zijn, over een rijbewijs [XX] beschikken en een helm dragen.

Is een speedpedelec een bromfiets? Europees Hof van Justitie aan zet

De gelijkstelling van de speed pedelec met een bromfiets kon tot verwarring leiden voor de toepassing van de regeling van de zwakke weggebruiker. Om die discussie de wereld uit te helpen, stelde het Belgische Hof van Cassatie een prejudiciële vraag aan het Europees Hof van Justitie.

De context was als volgt: een bestuurder van een speed pedelec was betrokken bij een dodelijk ongeval, waarop het Belgische Hof van Cassatie moest beslissen of een speed pedelec als motorrijtuig moet worden beschouwd. Het legde de vraag voor aan het Europees Hof van Justitie, dat oordeelde dat een fiets die trapondersteuning biedt en zonder trappen kan versnellen tot 20 km/uur niet als een voertuig in de zin van de Europese richtlijn 2009/103/EG beschouwd kan worden. Het Hof benadrukte dat voertuigen zoals de speed pedelec, die deels op spierkracht draaien, niet dezelfde risico's vormen als een auto of motor.

Het Hof baseerde zich hierbij op de achterliggende doelstelling van de Europese richtlijn, namelijk het beschermen van slachtoffers van verkeersongevallen met motorrijtuigen. Het oordeelde dat voertuigen die niet uitsluitend door mechanische kracht worden aangedreven en bijgevolg spierkracht vereisen om in beweging te komen, zoals speed pedelecs, geen vergelijkbare schade kunnen aanrichten als motorfietsen en auto’s.

Wat zijn de gevolgen voor speed pedelec-gebruikers?

Het arrest van het Europees Hof van Justitie heeft twee belangrijke implicaties:

• Vrijstelling van verzekeringsplicht. Aangezien speed pedelecs niet beschouwd worden als een motorrijtuig in de zin van de Europese richtlijn, zijn zij vrijgesteld van de verplichte autoverzekering
• Bescherming als zwakke weggebruiker. Bestuurders van speed pedelecs worden beschouwd als zwakke weggebruikers. Dit betekent dat als zij betrokken raken bij een ongeval met een motorrijtuig, zij recht hebben op een schadevergoeding, ongeacht of zij schuld hebben aan het ongeval.

Speed pedelecs, de WAM-wet en aansprakelijkheid: een blik op de toekomst

Het arrest van het Europees Hof van Justitie brengt dan wel duidelijkheid over het Europese begrip 'voertuig', maar daarmee is het nationale geschil nog niet beslecht. Het Belgische Hof van Cassatie is nu aan zet om een definitieve uitspraak te doen in deze zaak.

Aangezien het begrip motorrijtuig uit artikel 1 van de WAM-wet overeenstemt met de definitie van het begrip 'voertuig' uit de richtlijn 2009/103/EG, zal het Hof van Cassatie hoogstwaarschijnlijk het arrest van het Europese Hof van Justitie volgen. Daarmee zou het dus bevestigen dat een speed pedelec niet kan worden beschouwd als een voertuig in de zin van de WAM-wet, wat betekent dat speed pedelecs niet onderworpen zijn aan de verplichte autoverzekering en dat de bestuurder van een speed pedelec wordt beschouwd als een zwakke weggebruiker in de zin van artikel 29bis WAM-wet.

Lore Huyghebaert
TRUST Advocaten