Misbruik van stakingsrecht: het kan, maar besluit daartoe niet te snel

De Standaard, dinsdag 3 oktober 2017 p. 40

Ware het niet dat ik waarschijnlijk maar één lezer heb, mijzelf, en het dus onmogelijk is de helft van mijn lezers te verliezen, dat zou dat het risico zijn dat ik loop met deze blogpost. Maar, ik ben het eens met het hoofd van het onderwijsonderzoek van de OESO in Parijs, Dirk Van Damme. Professoren moeten nooit de kop in het zand steken.

Voor juristen kan dat ook op een juridische wijze.

De juridische vraag die ik hier wil beantwoorden, is enkel en alleen de volgende: is het mogelijk het gebruik dat de ACOD-leden en –sympathisanten mogen maken van hun recht te staken, te kwalificeren als misbruik van hun stakingsrecht? Ik heb het dus bijvoorbeeld niet over de vraag of de staking een politieke staking is en of die is toegelaten of over de onmogelijkheid de door een staking veroorzaakte schade in aanmerking te nemen als criterium voor rechtsmisbruik (stakingen hebben precies tot doel schade te veroorzaken als drukkingsmiddel).

Ruben Mooijman schetst in De Standaard geen fraai beeld van de staking van de openbare diensten waartoe de ACOD opriep voor dinsdag 10 oktober 2017:

De Standaard, maandag 9 oktober 2017, p. 2

De motieven die de ACOD aanvoert om te staken de dag waarop premier Charles Michel de beleidsverklaring van de regering voor het jaar 2017-2018 zal voorlezen in het parlement zijn, aldus Mooijman, “argumenten die aantoonbaar kant noch wal raken”. Bovendien is de staking “compleet zinloos” aangezien zij geen enkel gevolg zal hebben voor het beleid, noch voor de publieke opinie: “Impact: nul” zo schrijft hij.

Misbruik van recht wordt in zijn generieke betekenis omschreven als de uitoefening van een recht op een wijze die kennelijk de grenzen te buiten gaat van wat een normaal redelijk persoon in dezelfde omstandigheden zou doen. Het woord kennelijk wijst erop dat sprake moet zijn van een manifeste overschrijding van de rode lijn, waarover wel ieder redelijk mens het eens zal zijn. De opinio communis, om het eens in het Latijn te zeggen, is de toetssteen.

Dat, zo hoor ik velen zeggen, is hier toch duidelijk het geval. Ruben Mooijman zegt toch wat iedereen denkt: de spoorstaking van dinsdag 10 oktober 2017 is onzinnig?

Wel, ik denk dat zij die dat zeggen, te veel krediet geven aan Mooijman en te veel denken dat hun opvatting de maat is van alle dingen.

Er zijn inderdaad mensen die een andere opvatting toegedaan zijn. De stakers zelf, dat spreekt voor zich. Maar bv. ook Aaron Ooms, eveneens op de tweede bladzijde, maar dan van De Morgen:

De Morgen, maandag 2 oktober 2017, p. 2

Volgens Aaron Ooms leggen de openbare diensten het werk neer in het belang van alle burgers, die gediend zijn met betere openbare diensten, rechtvaardiger belastingen en betere gezondheidszorg wensen. Zij maken gebruik maken van een staking, “het enige en fundamenteel democratische rechtsmiddel” waarover zij beschikken om te zeggen “Luister nu toch eens. Zo kan het niet langer”.

Men kan het daarmee niet eens zijn, maar dat standpunt is niet onzinnig. “Tja, maar kijk om wie het gaat: de voorzitter van de Jong-Socialisten” zegt u? Wel, jong zijn leidt niet per definitie tot onredelijkheid. In het programma Terzake van maandag 9 oktober 2017 zei Meryame Kitir ongeveer hetzelfde en zij is 37 jaar (en ook politicus voor de sp.a met een ABVV-achtergrond). Nog te jong? Het standpunt van Louis Tobback (79 jaar) ken ik niet, maar ik kan het raden (en ja, hij is ook van de sp.a).

Wat ik wil zeggen is het volgende: er bestaat helemaal geen overeenstemming dat de staking van de openbare diensten van dinsdag 10 oktober 2017 manifest de grenzen te buiten gaat. Juridisch kan men dan ook moeilijk zeggen dat misbruik wordt gemaakt van het recht te staken.

Althans wanneer men enkel de hierboven vermelde motieven door Mooijman en Aaron Ooms aanhaalt. De eerste vermeldt aan het einde van zijn stukje echter nog een laatste gegeven: “De laatste spoorstaking is al 15 maanden geleden”. Misschien vermeldt de website van het ACOD dan alleen om aan te geven dat bij het spoor niet zo frequent (meer) wordt gestaakt als men soms nog denkt. Maar als dat, zoals Mooijman suggereert, het enige motief voor de staking zou zijn (“Het is al (te) lang geleden dat wij hebben gestaakt. Laten wij het dus nog maar eens doen”) dan lijkt mij wel sprake te zijn van misbruik van het recht te staken. Welke normale werknemer legt nu het werk neer omdat het al te lang geleden is dat hij dat heeft gedaan?

Conclusie

Terecht staan de instanties die toezien op de vrijwaring van het recht te staken, weigerachtig tegenover de toepassing van de figuur van rechtsmisbruik op het stakingsrecht. Maar misbruik maken van dat recht is niet uitgesloten.

Willy van Eeckhoutte

Lees hier meer artikels van deze auteur.