Op vandaag worden nog steeds veel Belgische vermogens belegd in Luxemburg. Een deel ervan bestaat uit kapitaal dat grijs of zelfs zwart is. Omdat de onderzoeks- en aanslagbevoegdheden van de Belgische fiscus verjaard zijn, en omdat strafrechtelijk vervolging allesbehalve eenvoudig is, blijven de titularissen van rekening met daarop dergelijke vermogens, meestal buiten schot. De verstrengde toepassing van de antiwitwasreglementering leidt er echter steeds meer toe dat deze vermogens in Luxemburg naar de uitgang geduwd worden.

Wat voorafging

Belgische vermogen geparkeerd in Luxemburg

In het verleden werden vaak Belgische vermogens in het buitenland geparkeerd, waaronder in Luxemburg.

Hierin kwam voor het eerst verandering met de invoering van de Spaarrichtlijn in 2003 (2003/48/EU). Onder deze richtlijn behield o.m. Luxemburg zijn bankgeheim. Het land moest wel een bronheffing inhouden op de interesten van de spaarrekening, om deze dan vervolgens door te storten aan de woonstaat van de titularis.

Een reflex van veel rekeninghouders was om zich te onttrekken aan het toepassingsgebied van de Spaarrichtlijn en hun spaartegoeden om te zetten in bv. een levensverzekering.

Afschaffing bankgeheim in Luxemburg

Luxemburg besloot in 2013 evenwel om het bankgeheim af te schaffen vanaf 2015. Bovendien werd de Spaarrichtlijn vanaf 1 januari 2016 vervangen door de verruimde Bijstandsrichtlijn Dit verruimde de gegevensuitwisseling naar onder meer levensverzekeringsproducten, rekeningtegoeden, interesten, dividenden, meerwaarden op de overdracht van financiële vaste activa, etc.…

De Belgische fiscus wordt hiervan sedertdien jaarlijks op de hoogte gebracht d.m.v. van de CRS-fiches.

Regularisatiemogelijkheden in België

Sedert 2004 zijn er opeenvolgend verschillende mogelijkheden geweest om zwart of grijs geld te regulariseren. Een volledige oplossing was niet altijd even voor de hand liggend:

• Zo voorzag de EBA-bis-regeling (1 januari 2006 t.e.m. 14 juli 2013) niet in de mogelijkheid om fiscaal verjaarde kapitalen te regulariseren. De wet voorzag enkel in de mogelijkheid om jaar per jaar beroepsinkomsten of overige inkomsten aan te geven.
• Onder de EBA-ter regeling (15 juli 2013 t.e.m. 31 december 2013) was het mogelijk om fiscaal verjaarde kapitalen te regulariseren. Echter was het door gebrekkige regelgeving niet alleen gebruikelijk om enkel de inkomsten van de laatste zeven jaar aan te geven, maar het was daarenboven ook het beleid van de FOD Financiën om de aangiftes tot zeven jaar te beperken.
• De huidige EBA-quater regeling (die afloopt op 31 december 2023) zet de fiscale principes dan weer op zijn kop. Het is nu aan de aangever om de legale herkomst van zijn kapitaal aan te tonen. Kan deze dit niet, dan moet hij in het kader van zijn regularisatieaangifte, ook de regularisatieheffing betalen op het verjaarde kapitaal.

Beperktere bruikbaarheid

Titularissen van buitenlandse rekeningen die ook bestaan uit zwart of grijs kapitaal, of uit kapitaal waarvan de legale herkomst moeilijk aangetoond kan worden, zaten – op het vlak van risico op vervolging – relatief safe. Er is weliswaar een heel uitgebreide gegevensuitwisseling, maar fiscaal zijn de meeste dossiers verjaard (omdat de roerende inkomsten de laatste jaren meestal aangegeven werden), en strafrechtelijk rust de bewijslast van een misdrijf op het parket.

Zij zien zich echter wel steeds meer geconfronteerd met een beperktere bruikbaarheid van hun vermogen. Zo zijn onder meer cashbetalingen aan banden gelegd, werd een meldingsplicht opgelegd aan allerlei tussenpersonen die met cashbetalingen of verdachte transacties geconfronteerd worden, zijn de liquide middelen die over de grens meegenomen mogen worden beperkt,…

Meer specifiek legde de Nationale Bank van België met de circulaire van 8 juni 2021 de banken de verplichting op om uit het buitenland gerepatrieerde gelden te screenen. Wil de titularis van de rekening de gelden naar België halen, dan moet hij de legale herkomst ervan aantonen.

Dit alles heeft als gevolg dat er veel vermogens in het buitenland, waaronder in Luxemburg, geblokkeerd zitten.

Verstrengd toezicht in Luxemburg

Dit alles verandert nu in sneltempo.

De antiwitwaswetgeving heeft de Luxemburgse financieel toezichthouder (CSSF) ertoe gebracht om een aantal richtlijnen en omzendbrieven uit te schrijven die o.m. van toepassing zijn op Luxemburgse banken, verzekeraars, collectieve beleggingsinstellingen, investeringsfondsen, etc.… (o.m. Règlement CSSF N° 12-02 du 14 décembre 2012 relatif à la lutte contre le blanchiment et contre le financement du terrorisme en Circulaire CSSF 21/782, Adoption des orientations révisées par l’EBA sur les facteurs de risque de blanchiment de capitaux et de financement du terrorisme)

Deze richtlijnen houden een verhoogd toezicht in op bv. rekeninghouders en de door hen aangehouden fondsen.

Dit samen met de versnelde Europese gegevensuitwisseling en de richtlijn van de Nationale Bank van België van 8 juni 2021, brengt verschillende Luxemburgse banken en verzekeringsmaatschappijen er nu toe om de door Belgen in Luxemburg geparkeerde kapitalen onder loep te nemen.

Kapitalen waarvoor geen of onvoldoende verklaring van de herkomst gegeven kan worden, komen zo steeds meer in het vizier. De titularissen ervan wordt vriendelijk verzocht hun kapitaal in België te regulariseren, zo niet wordt hun rekening afgesloten.

Luxemburg past hiermee de facto de Belgische regularisatieregelgeving toe, wat op zich al een omkering van de bewijslast inhoudt. In principe is het immers zowel aan de fiscus als aan het parket om het bewijs te leveren van het feit dat niet alle belastingen betaald werden. Bovendien is deze omkering van de bewijslast in de praktijk erg zwaar waardoor het in de meeste dossiers niet mogelijk is om het gevraagde bewijs te leveren, ook al is er niet noodzakelijk een probleem van zwart of grijs kapitaal .

Het is dan aan de rekeninghouders om hun bankier te overtuigen van de legale herkomst van hun kapitaal of het gebrek aan misdrijf in hun hoofde. In het slechtste geval zullen zij moeten passeren bij het Contactpunt Regularisaties en het niet-verantwoord kapitaal regulariseren aan 40%.

Alexander Delafonteyne – Advocaat-vennoot Bloom-law