Tantièmes vormen een belangrijk element in de beloningsstructuur voor bestuurders en leidinggevenden binnen Belgische vennootschappen. Op deze manier laat men hen toe om mee te delen in de winst en hen bijgevolg te belonen voor de geleverde prestaties van het afgelopen boekjaar. Met andere woorden, deze financiële instrumenten worden ingezet als prikkel voor het management en dienen vaak als aanvulling of alternatief voor traditionele vormen van beloning. In dit artikel bekijken we in het algemeen de vennootschapsrechtelijke en fiscale aspecten.

Ondanks de wijdverbreide toepassing van tantièmes, blijft hun fiscale behandeling in België een potentieel risicovol en betwistbaar terrein. In tegenstelling tot dividenden die ook een vennootschapsrechtelijke techniek om winst uit te keren vormen, zijn tantièmes immers een aftrekbare kost en verminderen ze derhalve het belastbaar resultaat. Reden waarom de fiscale administratie soms met argusogen meekijkt over de schouder van een vennootschap die tantièmes uitkeert.

In dit artikel zullen we kort door de juridische aspecten van tantièmes gaan. In een volgende bijdrage bespreken we de meest recente fiscale evoluties rondom tantièmes, met aandacht voor de gevolgen die deze veranderingen met zich meebrengen voor de praktijk en de potentiële risico's waarmee bedrijven geconfronteerd kunnen worden bij het toekennen van dergelijke beloningen

Techniek van de ‘tantièmes’ vennootschapsrechtelijk bekeken

Vennootschapsrechtelijk vormen tantièmes een individuele variabele vergoeding in functie van de winst van een vennootschap waarvan de toekenning gebeurt op grond van een statutaire bepaling of bij beslissing van de algemene vergadering. Aangezien het bedrag van de uitkering rechtstreeks afhangt van de winst die een vennootschap realiseert in een boekjaar, kunnen tantièmes fluctueren van boekjaar tot boekjaar.

Omdat tantièmes beschouwd worden als winstuitkeringen, kunnen deze slechts onder bepaalde voorwaarden worden toegekend.

Zo zijn tantièmes in eerste instantie beperkt tot uitkeringen uit de winst van het lopende boekjaar of uit de winst van het voorgaande boekjaar zolang de jaarrekening van dat boekjaar nog niet is goedgekeurd, in voorkomend geval verminderd met het overgedragen verlies of vermeerderd met de overgedragen winst. Dit betekent dus ipso facto dat een verlieslatende vennootschap geen tantièmes kan uitkeren.

Omdat tantièmes beschouwd worden als winstuitkeringen, kunnen deze slechts onder bepaalde voorwaarden worden toegekend.

Verder mag er op basis van het vennootschapsrecht geen uitkering gebeuren indien het netto-actief van de vennootschap, zoals bepaald op grond van de laatste goedgekeurde jaarrekening of van een recentere staat van activa en passiva, negatief is of ten gevolge daarvan negatief zou worden (de zogenaamde netto-actieftest).

Voor besloten vennootschappen en coöperatieve vennootschappen moet bovendien worden nagegaan of de vennootschap na de uitkering in staat blijft om haar schulden te betalen naarmate die opeisbaar worden in de twaalf maanden die op de uitkering volgen (de zogenaamde liquiditeitstest). Kan ze dat niet, dan mag het bestuursorgaan van de vennootschap geen uitbetaling doen. Noteer volledigheidshalve dat voormelde testen niet vereist zijn in een VOF of CommV aangezien de vennoten daar onbeperkt aansprakelijk zijn.

Doordat tantièmes loutere winstuitkeringen zijn, hebben ze in principe geen verband met de afzonderlijke prestaties van de bestuurders, maar zijn ze eerder gelinkt aan het feit dat een vennootschap winst heeft gerealiseerd dankzij de inspanningen van de bestuurders. Het staat een vennootschap dan ook vrij om enkel tantièmes uit te keren aan haar bestuurders waarvan de prestaties hebben bijgedragen tot het positieve resultaat van het boekjaar.

Fiscale regelgeving

Alvorens de recente ontwikkelingen omtrent de fiscale behandeling van tantièmes te bespreken, is het belangrijk om een algemeen inzicht te verkrijgen in hoe tantièmes in het domein van de Belgische inkomstenbelastingen worden benaderd.

Vooreerst moeten we een tantième onderscheiden van een managementvergoeding. Een managementvergoeding vormt een compensatie voor specifieke bestuurs- en/of managementtaken die op basis van een contractuele of statutaire bepaling opeisbaar zijn. De betaling hiervan is immers niet afhankelijk van het bestaan van uitkeerbare winsten binnen het beheerde bedrijf. Wij herhalen dat een tantième alleen kan worden uitgekeerd als er voldoende winst beschikbaar is.

Krachtens artikel 32, tweede lid, 1° WIB92 moeten tantièmes fiscaalrechtelijk als bezoldigingen van bedrijfsleiders beschouwd worden. Typerend voor een tantième is dat het voor de toekennende vennootschap een aftrekbare kost is in het jaar waarop het tantième betrekking heeft en niet in het jaar waarin ze wordt toegekend. Aan de andere kant zijn tantièmes voor de ontvanger belastbaar in het jaar van toekenning of betaling.

We moeten een tantième onderscheiden van een managementvergoeding. Een managementvergoeding vormt een compensatie voor specifieke bestuurs- en/of managementtaken die op basis van een contractuele of statutaire bepaling opeisbaar zijn.

De fiscale behandeling van tantièmes in hoofde van de genieter is afhankelijk van de hoedanigheid van de bestuurder, i.e. een natuurlijk persoon of een vennootschap.

Als de bestuurder een natuurlijke persoon is, dan wordt de toegekende tantième volledig belast in de personenbelasting en dus automatisch onderworpen aan de progressieve tarieven van de personenbelasting, aan de gemeentebelasting en aan de sociale zekerheidsbijdragen. Het behoeft dan ook geen uitgebreid betoog dat de aftrekbaarheid van tantièmes die toegekend zijn aan natuurlijke personen door de fiscale administratie minder in vraag worden gesteld. Immers, de hoge progressieve belastingschijven in de personenbelasting en het feit dat het hoe dan ook als bezoldiging wordt belast, houdt in dat er weinig belastingvoordelen kunnen worden bekomen. Wel moet de aan een bestuurder-natuurlijke persoon toegekende tantième steeds worden verantwoord door een individuele fiche 281.20 “bezoldigingen van bedrijfsleiders” en een samenvattende opgave bij de toekennende vennootschap om fiscaal aftrekbaar te zijn.

Als de bestuurder een vennootschap is, dan wordt de toegekende tantième onderworpen aan de vennootschapsbelasting. Inzake de aftrekbaarheid van tantièmes die toegekend zijn aan vennootschappen stelt de fiscale administratie zich doorgaans kritischer op. De tarieven in de vennootschapsbelasting zijn immers lager, maar vooral omdat tantièmes gebruikt kunnen worden in het kader van winstverschuivingen van een winstgevende vennootschap naar een verlieslatende vennootschap of vennootschap met (al dan niet overgedragen) fiscale aftrekken. Noteer dat er sinds 1 januari 2021 geen fiche meer vereist is voor de aan een in de Europese Economische Ruimte gevestigde bestuurder-vennootschap toegekende tantième, op voorwaarde dat die een btw-conforme factuur of document in de plaats daarvan heeft uitgereikt.

De fiscus heeft in het verleden vaak de degens gekruist met belastingplichtigen waarbij de aftrek van een uitgekeerde tantième werd betwist.

Op basis van het voorgaande kan men inderdaad concluderen dat het toekennen van tantièmes fiscale voordelen kan bieden voor groepsvennootschappen. Dit is met name het geval wanneer er geen belastingen worden betaald over de bedragen die als tantièmes zijn uitgekeerd en als beroepskosten zijn afgetrokken – dus wanneer uitkeringen worden gedaan aan verbonden vennootschappen-bestuurders, die deze kunnen compenseren met hun fiscale elementen (zoals overgedragen verliezen). Ook houdt de discrepantie wat betreft de timing van de fiscale aftrek van een tantième en de overeenkomstige belastbaarheid op het niveau van de genieter de facto een uitstel van belasting in. Het tantième is in de vennootschap immers aftrekbaar in het boekjaar N, terwijl ze bij de genieter slechts belastbaar is in het inkomstenjaar N+1.

Eén en ander heeft dan ook tot gevolg dat de fiscus in het verleden vaak de degens heeft gekruist met belastingplichtigen waarbij de aftrek van een uitgekeerde tantième werd betwist.

In een volgende bijdrage zullen wij de verschillende aanvalsroutes van de fiscus aanhalen en bespreken wat de laatste stand van zaken is.

Pieter Vandierendonck, Manager Tax & Legal, Business & International Tax, Moore & Hovik Begian, Director Tax & Legal, Business & International Tax, Moore

Deze tekst verscheen onder de titel “Uitkeren van tantièmes blijft risicovol : fiscus houdt dit nog steeds in het oog” eerder in Tijdschrift Notarieel Management, waarover u hier meer informatie vindt.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn