Boeken, muziek en films worden minder in tastbare exemplaren verkocht, behoudens de collectorsitems of onder invloed van het betere nostalgisch gevoel. Omgekeerd evenredig met de verkoop van de tastbare exemplaren, kent de verkoop van de digitale exemplaren een constante stijging en wordt het online verhandelen meer de regel dan de uitzondering.

De grenzen van de digitale markt zijn nog lang niet bereikt en ondernemingen bedenken nieuwe exploitatiemogelijkheden om boeken, muziek en films aan te bieden, te verhuren, te verkopen, …

“De levering van een tweedehands e-book via een downloadlink dient gezien te worden als een mededeling aan het publiek, waardoor de toestemming van de auteur nodig is”.

Zo organiseerde een Nederlandse onderneming een leesclub voor e-books op haar website. De e-books zijn door de leesclub zelf aangekocht geweest of zijn gedoneerd met de verklaring dat er geen kopieën van het e-book gemaakt zijn.

Via de leesclub worden de e-books te koop aangeboden aan de leden, dit voor enkele euro’s via een downloadlink.

1. Auteursrecht

Enkele Nederlandse Uitgeversorganisaties zijn van oordeel dat dergelijke praktijk een schending van het auteursrecht inhoudt, terwijl de leesclub voorhoudt dat er geen schending van het auteursrecht mogelijk is, gezien het gaat over tweedehandsboeken die reeds in het economisch verkeer met toestemming van de auteur zijn gebracht.

Op 19 december 2019 beslecht het Europees Hof van Justitie het geschil en oordeelt dat, de levering van een tweedehands e-book via een downloadlink dient gezien te worden als een mededeling aan het publiek, waardoor de toestemming van de auteur nodig is.

Deze verrassende uitspraak van het Europees Hof kan gezien worden als een trendbreuk in haar vaste rechtspraak en zal een duidelijke verandering met zich meebrengen in het verhandelen van digitale boeken, muziek en films.

Enkele jaren voor deze uitspraak heeft het Europees Hof geoordeeld dat de eigenaar van een softwarelicentie met een permanent gebruiksrecht, gelijkgesteld moet worden met een eigenaar van software, welke op een materiële drager zoals een Cd-rom staat en dus tweedehands kan worden doorverkocht zonder toestemming van de auteur.

Er is immers sprake van uitputting van het distributierecht, waardoor de auteur zich niet kan verzetten tegen een verdere verspreiding van exemplaren die onder zijn/haar toestemming in het economisch verkeer zijn gebracht.

2. Onderscheid met software

Maar boeken, muziek en films zijn geen software.

Het Hof stelt dat e-books in tegenstelling tot software hun waarde doorheen de jaren niet verliezen en evenwaardig zijn aan de nieuwe exemplaren.

Daarom kan er in het geval van e-books, maar ook van andere digitale content zoals muziek en film, geen sprake zijn van de uitputting van het distributierecht, waardoor de auteur zich niet zou kunnen verzetten tegen een tweedehandsverkoop.

Er zou namelijk een groter voordeel liggen voor de consument om deze tweedehandscontent aan te schaffen tegen een fractie van de prijs van een nieuw exemplaar, terwijl beide exemplaren evenwaardig zijn.

Indien het distributierecht van toepassing zou zijn op immateriële, niet slijtbare dragers, belet dit auteurs een passende vergoeding te ontvangen voor hun intellectueel werk.

3. Mededeling aan het publiek

Gezien de Nederlands leesclub de e-book ter beschikking heeft gesteld aan de hand van een downloadlink, is er volgens het Hof sprake van een nieuwe mededeling aan het publiek.

Het feit dat de e-book tweedehands wordt aangeboden via een “gesloten” website, zonder dat de gebruiker van de website gebruik hoeft te maken van de mogelijkheid tot aankoop, doet niets af de schending van auteursrecht.

De leesclub biedt namelijk de e-book aan een nieuw publiek. Dit via andere dan de oorspronkelijke kanalen waarlangs de e-book wordt aangeboden door de auteur of zijn uitgever. In die zin is er sprake van een nieuw publiek en is de toestemming van de auteur vereist.

Besluit

De gevolgen die deze uitspraak met zich zal meebrengen zijn op heden niet in te schatten, wat wel zeker is dat zij de tendens van persoonlijke, niet-overdraagbare abonnementen en licenties voor het bekijken en beluisteren van digitale content nog bijkomend zal versterken.

Het einde van het permanent eigendomsrecht voor digitale boeken, muziek en films is in zicht.

Heeft u vragen over het auteursrecht, de mogelijkheden en beperkingen, dan kan u vrijblijvend contact opnemen met Mr. Maarten Verhaghe via maarten.verhaghe@vdv-ilaw.com.

Maarten Verhaghe

VDV Advocaten