Nog niet zo lang geleden was er een burgemeester van een grote stad in Vlaanderen die regelmatig een Latijnse spreuk gebruikte. Dat was niet echt bedoeld om zaken voor iedereen helder en duidelijk te maken, maar het gaf hem een zekere status. Het valt op dat hij daar de laatste tijd wat zuiniger mee omgaat. Hij zou het zeker niet erg vinden wanneer hier de moeilijke zin“nemo censetur ignorare legem” wordt vermeld. Deze spreuk dateert uit de tijd van de Romeinen. Het wil gewoon zeggen dat er verwacht wordt dat iedereen de wet kent. Dat is natuurlijk niet zo, en dat is ook nooit zo geweest.

Maar ook indien van iedereen verwacht wordt dat die alles van het recht kent, is elk plan om dat begrijpelijker te maken een stap vooruit. We moeten toch eerlijk zijn: de juridische taal is niet eenvoudig. Ik heb het in deze rubriek al enkele malen gezegd en ik herhaal het graag: het is in de juridische wereld niet anders dan in andere werelden. Ik had recent een gesprek met een loodgieter die mij trachtte uit te leggen wat er allemaal misloopt in mijn badkamer, maar helaas: ik ben niet technisch geschoold. Hij bekeek me vol medelijden en zuchtte dan iets wat ik begreep als: vertrouw mij maar, ik los het voor u op, maar ik begrijp niet dat u zolang “doorgeleerd” heeft (echt waar: het woord kwam van hem) en er toch niets van begrijpt.

Ik behoor tot die groep die ’s ochtends bij het ontbijt het Belgisch Staatsblad leest. En zelfs dan stel ik vast dat ik waarschijnlijk iets gemist heb. Plots verscheen op 30 september in dat blad het K.B. van 23 september het “Koninklijk besluit tot vaststelling van de modellen van informatiebladen overeenkomstig artikelen 519 § 4 derde lid en 1524 § 2 vijfde lid van het Gerechtelijk Wetboek”. Hoor ik u denken dat u niet weet waar het over gaat? Jammer, maar het is net de bedoeling dat gerechtsdeurwaarders duidelijker gaan zijn over geldschulden. Omdat het vertrouwen in gerechtsdeurwaarders blijkbaar niet zo groot is, zijn ze verplicht een model van “informatieblad” toe te voegen. Dat moeten ze doen wanneer ze dagvaarden in betaling van een geldsom of een vonnis betekenen dat de betaling van een geldsom oplegt (en ook bij uitvoerend roerend beslag).

De door het Koninklijk besluit opgelegde tekst wil het voor iedereen begrijpelijk maken. Als bijlage bij de dagvaarding is er nu een antwoord op de vraag “wat is er mogelijk voor jou?”. Er blijken twee mogelijkheden te bestaan: “Ga zelf naar de zitting van de rechtbank om jouw standpunt door de rechter te laten beoordelen” of “Je kan ook een advocaat vragen om in jouw plaats te gaan en jouw belangen te verdedigen. Als je aan de voorwaarden voldoet, kan deze vertegenwoordiging geheel of gedeeltelijk gratis zijn. Een eerste gratis juridisch advies kan worden verkregen bij de rechtsbijstandscommissie van jouw arrondissement (meer info: https://www.advocaat.be – www.avocats.be)”.

Ik weet echt niet wie die zin bedacht heeft en heb er ook geen idee van hoeveel vergaderingen eraan werden besteed. Bovendien ben ik waarschijnlijk te kritisch, maar is de burger voor wie dit bedoeld is wel mee? Zou het kunnen dat die zich bijvoorbeeld afvraagt: wat zijn precies de voorwaarden voor een gratis advocaat? En wie en wat is dat: een rechtsbijstandscommissie? Een arrondissement, is dat groter dan een konijn? En waar vind ik dat op die websites?

En los van dat alles: gaat het enkel om een gebrek aan centen, of zijn er misschien ook mensen mét centen die het allemaal niet zo goed begrijpen? Moeten die dan ook eerst gratis advies gaan vragen?

Het “informatieblad” vermeldt ook de mogelijkheid “je betwist niet, maar kan niet betalen”. Zo leer je dat de rechter dan informatie kan geven over de “verzoeningsmogelijkheden” met een verwijzing naar deze link”. Let wel, dat staat dus in de bijlage aan een dagvaarding, die de gerechtsdeurwaarder in papier aan die burger afgeeft (of gewoon in de brievenbus dumpt). Die onwetende burger moet dus dat hele adres overtypen om dan terecht te komen op een pagina die de procedure van oproeping in verzoening uitlegt.

Alles dat kan helpen om het voor de burger duidelijker te maken is een pluspunt. Maar zou het – héél misschien – kunnen dat bij het opstellen van dat informatieblad toch nog wat (te) veel juristen rond de tafel zaten?

Het document eindigt met de boodschap: “huidig document is louter informatief en creëert geen rechten”. Ja, dat komt zeker van juristen. En waarschijnlijk ook de rest.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns van meester Hugo Lamon over Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.