Er bestaan op dit ogenblik drie thematische verloven:

• het ouderschapsverlof,
• het palliatief verlof,
• het verlof voor het verlenen van bijstand of verzorging aan een gezinslid of een familielid dat lijdt aan een zware ziekte; d.i. het verlof voor medische bijstand.

Met ingang van 1 oktober 2019 komt daar een vierde thematisch verlof bij: het recht op verlof voor erkende mantelzorgers. Dat recht is een bijkomende verlofmogelijkheid, bovenop de reeds bestaande mogelijkheden.

Wie heeft recht op mantelzorgverlof?

Een werknemer die erkend mantelzorger is, heeft recht op mantelzorgverlof.

Een mantelzorger is een persoon die een als zorgbehoevend erkende persoon, voortdurend of regelmatig, helpt of ondersteunt.

Om een erkenning als mantelzorger te bekomen, moet worden voldaan aan een aantal voorwaarden. Zo moet de mantelzorger een vertrouwensrelatie of een nauwe, affectieve of geografische relatie opgebouwd hebben met de geholpen persoon. De bijstand en de hulp mogen niet beroepshalve verleend worden en moeten kosteloos en in samenwerking met ten minste een professionele zorgverlener verstrekt worden.

In tegenstelling tot wat het geval is bij het verlof voor medische bijstand, geldt niet als voorwaarde dat de geholpen persoon een gezins- of familielid is van de mantelzorger (zie i.v.m. het verlof voor medische bijstand: Sociaal Compendium Arbeidsrecht 2018-2019, nr. 4007 e.v.).

Een erkenning als mantelzorger moet worden aangevraagd bij het ziekenfonds d.m.v. een verklaring op erewoord.

Welke vormen van mantelzorgverlof bestaan er?

Het mantelzorgverlof kan twee vormen aannemen.

Een voltijdse werknemer die erkend mantelzorger is van een zorgbehoevende persoon heeft het recht om:

• hetzij zijn arbeidsovereenkomst volledig te schorsen,
• hetzij zijn arbeidsprestaties te verminderen met 1/5 of 1/2.

Een mantelzorger die deeltijds werkt, heeft in beginsel enkel de mogelijkheid zijn arbeidsovereenkomst volledig te schorsen.

Een koninklijk besluit kan bepalen onder welke voorwaarden deeltijdse werknemers het recht hebben hun arbeidsprestaties te verminderen met 1/5 of 1/2.

De mantelzorger die zijn arbeidsprestaties vermindert, wordt tewerkgesteld met een deeltijdse arbeidsregeling zodat alle regels m.b.t. de deeltijdse arbeid van toepassing zijn.

Hoe lang kan mantelzorgverlof genomen worden?

Er moet een onderscheid gemaakt worden naargelang van de vorm van het mantelzorgverlof.

De periode tijdens welke de werknemer de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst kan schorsen, is vastgesteld op één maand per zorgbehoevende persoon. De periode gedurende dewelke de arbeidsprestaties kunnen verminderd worden, is vastgesteld op twee maanden per zorgbehoevende persoon.

De wet voorziet in een mogelijkheid tot verlenging van het mantelzorgverlof bij koninklijk besluit, maar dat is tot op heden nog niet gebeurd.

Naast de maximumduur per zorgbehoevende persoon, geldt ook een maximumduur over de gehele beroepsloopbaan:

• maximum 6 maanden volledige schorsing van de arbeidsovereenkomst,
• maximum 12 maanden vermindering van de arbeidsprestaties.

Hoe moet de mantelzorger zijn werkgever verwittigen?

De werknemer die van het recht gebruik wenst te maken, moet hiervan schriftelijk kennisgeven aan de werkgever.

Dat moet gebeuren minstens zeven dagen vóór de ingangsdatum van het mantelzorgverlof, tenzij de partijen schriftelijk een andere termijn overeenkomen.

De kennisgeving kan op twee manieren gebeuren:

• hetzij door de overhandiging van een geschrift aan de werkgever waarbij deze laatste een duplicaat tekent als bericht van ontvangst,
• hetzij bij middel van een aangetekend schrijven dat geacht wordt ontvangen te zijn de derde werkdag na de afgifte ervan bij de post.

In het geschrift moet de werknemer de periode vermelden waarin hij de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst schorst. Bij het geschrift moet een bewijs gevoegd worden van de erkenning als mantelzorger van de zorgbehoevende persoon.

Welke uitkeringen ontvangt de werknemer die mantelzorgverlof neemt?

Er wordt een uitkering toegekend aan de werknemer die mantelzorgverlof opneemt.

De bedragen, de voorwaarden en de toekenningsregels van die uitkering zullen bij koninklijk besluit bepaald worden.

Maar om er voor te zorgen dat aan de mantelzorgers bij de inwerkingtreding van de regeling op 1 oktober a.s. onmiddellijk een uitkering kan worden toegekend, is bepaald dat, zolang er geen uitvoeringsbesluit genomen is, de uitkering wordt toegekend volgens de bepalingen van de uitkeringen voor het thematisch verlof voor medische bijstand.

Onderstaande tabel geeft die bedragen weer:

Is de mantelzorger beschermd tegen ontslag?

Ja, een werknemer die mantelzorgverlof opneemt, is beschermd tegen ontslag zoals dat het geval is bij de andere thematische verloven.

De werkgever mag de arbeidsovereenkomst niet eenzijdig beëindigen, behalve om een dringende reden of om een voldoende reden. Een voldoende reden is een reden waarvan de aard en de oorsprong vreemd zijn aan de schorsing van de arbeidsovereenkomst of aan de vermindering van de arbeidsprestaties omwille van de mantelzorg.

De ontslagbescherming gaat in de dag van de schriftelijke kennisgeving aan de werkgever en eindigt drie maanden na het einde van de schorsing van de arbeidsovereenkomst of van de vermindering van de arbeidsprestaties.

De werkgever die de ontslagbescherming overtreedt, moet aan de werknemer een forfaitaire vergoeding betalen die gelijk is aan het loon van zes maanden.

Bron: wet van 17 mei 2019 tot erkenning van de mantelzorgers, BS 2 juli 2019.

Nog vragen over de thematische verloven? Stel uw vraag hier of raadpleeg het Sociaal Compendium 18-19, hét standaardwerk van het Belgisch arbeids- en socialezekerheidsrecht.

Door Ann Taghon, Advocaat-vennoot bij Van Eeckhoutte, Taquet & Clesse

Dit artikel verscheen eerder in het “SoCompact e-zine”. Klik hier voor de digitale diensten van Van Eeckhoutte, Taquet & Clesse.