Alles en iedereen heeft een naam. Voor velen is de naam die men draagt een abstract gegeven waar ze niet al te veel bij stil staan. Een naam kan echter ook een bron van frustratie en verdriet zijn. De wet voorziet daarom een procedure om van naam te veranderen.

Lange tijd werd deze procedure geregeld door een oude wet daterende van 1987. Deze werd in 2018 gewijzigd met de bedoeling om de procedure te vereenvoudigen en de behandelingstijd te verkorten.

Veranderen van voornaam

Wie een andere voornaam wil, kan terecht bij de gemeente. Dit is:

• De gemeente waar men in de bevolkingsregisters, het vreemdelingenregister of het wachtregister is ingeschreven.
• De gemeente waar men het laatst was ingeschreven wanneer men in het buitenland verblijft.
• Brussel wanneer men nooit in België is ingeschreven geweest.

De ambtenaar van de burgerlijke stand zal de voornaamsverandering toestaan onder volgende voorwaarden:

• De gevraagde voornaam kan geen aanleiding geven tot verwarring.
• De gevraagde voornaam kan de verzoeker of derden niet schaden.

Binnen de drie maanden na het verzoek zal een akte van voornaamsverandering worden opgemaakt die wordt gelinkt aan de andere akten van burgerlijke stand van de persoon. De voornaamsverandering heeft gevolg vanaf de datum van deze akte.

De gemeente bepaalt de kostprijs van een voornaamsverandering.

Veranderen van achternaam

In tegenstelling tot een voornaamswijziging, die bijna altijd wordt toegestaan, zal een wijziging van de achternaam wat meer moeite kosten. Dit is enigszins logisch nu een achternaam de afstamming aangeeft en toelaat om families van elkaar te onderscheiden en dus meer maatschappelijk relevant is.

De wet gaat nog steeds uit van het principe dat de naam onveranderlijk is en bepaalt dat de Koning een verandering uitzonderlijk kan toestaan onder volgende voorwaarden:

• Het verzoek is gesteund op ernstige redenen.
• De gevraagde naam kan geen aanleiding geven tot verwarring.
• De gevraagde naam kan de verzoeker of derden niet schaden.

In de praktijk moet men een schriftelijk verzoek richten aan de minister van Justitie die vervolgens vrij oordeelt of de voorwaarden voldaan zijn en de wijziging kan worden toegestaan.

Wanneer de wijziging wordt toegestaan, wordt hiervan melding gemaakt in het Belgisch Staatsblad. Vanaf dan is de vergunning tot naamsverandering definitief. Vervolgens moet de naamswijziging binnen vijftien dagen door de FOD Justitie te worden doorgegeven aan de DABS[1], die hiervan een melding maakt en de naamswijziging linkt aan de andere akten van burgerlijke stand van de persoon. De naamswijziging is definitief vanaf de datum van melding van de DABS.

Een verzoek tot naamswijziging vereist betaling van een voorafgaand registratierecht van 140,00 euro.

Wat bij weigering?

Wanneer de ambtenaar van de burgerlijke stand (voor de voornaam) of de minister van Justitie (voor de achternaam) de aanvraag tot wijziging weigert, kan men dit aanvechten door een verzoekschrift in te dienen bij de Familierechtbank.

Dit verzoekschrift moet worden ingediend binnen dertig dagen nadat de weigeringsbeslissing ter kennis werd gebracht.

Het neerleggen van een verzoekschrift kost 20,00 euro.

De Familierechtbank zal zelf opnieuw nagaan of de wettelijke voorwaarden voldaan zijn en beslissen of de naamsverandering kan worden toegestaan. De verzoeker draagt de bewijslast van de ernstige redenen waarop zijn verzoek steunt. Of er ernstige redenen voorhanden zijn, is een echte feitenkwestie. In de rechtspraak werden als ernstige redenen bijvoorbeeld reeds aangenomen: fysieke mishandeling door de vader met psychisch trauma tot gevolg, het niet of amper hebben van een relatie met de vader wegens niet aanvaarding van de geaardheid.

Tegen een vonnis van de Familierechtbank waarbij de naamsverandering wordt geweigerd, kan nog hoger beroep worden aangetekend.

Wanneer de naamsverandering (voor- of achternaam) wordt toegestaan, zal de griffie de naamswijziging via de DABS doorgeven aan de ambtenaar van de burgerlijke stand die de akte van geboorte wijzigt of een akte van naamsverandering opstelt en deze linkt aan de andere akten van burgerlijke stand van de persoon. De naamswijziging heeft gevolg van de datum van de (gewijzigde) akte.

Gunst of recht?

Voor 2018 kon een weigeringsbeslissing enkel worden aangevochten voor de Raad van State. Dit rechtscollege gaat echter enkel na of de overheid bij haar beslissing de wet correct heeft toegepast, maar kan zelf niet beslissen of het verzoek aan de wettelijke voorwaarden voldoet.

De nieuwe wet van 2018 hevelde het verhaalsrecht over naar de Familierechtbank. Wanneer de overheid een naamsverandering weigert, kan men dit nu dus aanvechten voor een rechtbank die met volle rechtsmacht op basis van alle feitelijke gegevens zal oordelen of het verzoek aan de wettelijke voorwaarden voldoet. Hierdoor is de naamsverandering niet langer een gunst van de overheid, maar een effectief subjectief recht.

Voor bijkomende informatie of vragen, aarzel niet om ons kantoor te contacteren!

Studio Legale

Referentie

[1] Databank voor de Akten van Burgerlijke Stand