Het regeerakkoord van de Vlaamse Regering bevat de ambitie om enkele belangrijke hervormingen door te voeren. Er ligt een voorontwerp van decreet op tafel waarin drie grote aanpassingen op het vlak van de erfbelasting worden doorgevoerd, evenals een beperkte wijziging in de schenkbelasting. Een kort overzicht, alsook een update over de reeds eerder aangekondigde afschaffing van de kaasroute.

Verlenging van de verdachte periode van drie naar vier jaar

De Vlaamse Codex Fiscaliteit voorziet dat alle niet-geregistreerde schenkingen die binnen de drie jaar vóór het overlijden van de erflater zijn gebeurd, geacht worden deel uit te maken van de nalatenschap en dus onderworpen moeten worden aan de erfbelasting. Deze heffing kan enkel vermeden worden door de schenkingsakte te registreren en de verschuldigde schenkbelasting te betalen.

Onder het mom van rechtszekerheid voorziet het voorontwerp van decreet in een uitbreiding van deze ‘verdachte periode’ van drie jaar naar vier jaar, door de burger te stimuleren om de schenkingsakte te laten registreren. Dit argument moet echter in perspectief worden geplaatst omdat de Vlaamse overheid hiermee vooral extra inkomsten uit schenkbelasting voor zichzelf creëert.

Opgelet, deze verlenging geldt niet voor de schenking van familiale ondernemingen en de aandelen van familiale vennootschappen, waarvoor de verdachte periode zeven jaar blijft.

Nultarief voor non-profitlegaten en -schenkingen

Het voorontwerp bevat ook een wijziging in de regeling rond duolegaten teneinde het “zuiver altruïstische element niet enkel te herstellen, maar ook te versterken”.

De essentie van het duolegaat is erop gericht om een erfgenaam, die aan de hogere tarieven erfbelasting onderworpen is, zo veel mogelijk te bevoordelen door in een testament een legaat op te nemen ten voordele van een goed doel, dat de last heeft om de (hoge) erfbelasting van de andere erfgenaam te betalen. De Vlaamse overheid meent dat deze planningstechniek vooral fiscaal geïnspireerd is om de hoog belaste erfgenaam zo veel mogelijk te bevoordelen. Om dit te doorkruisen, wordt het tarief voor de non-profitlegaten en -schenkingen in zowel de schenk- als de erfbelasting verlaagd tot 0 %. Dit tarief wordt echter enkel toegepast op wat werkelijk (i.e. netto) aan het goede doel toekomt. Het deel dat aan de andere erfgenamen toekomt, zal belast worden alsof er geen duolegaat is en zij dit bedrag rechtstreeks ontvangen. Dit heeft een impliciete belastingverhoging tot gevolg: daar waar in het verleden de fiscale druk voor de hoog belaste erfgenamen tot ongeveer 40 % kon worden herleid door middel van het duolegaat, zal nu de volle pot (tot 55 %) verschuldigd zijn.

Opgelet, in de memorie van toelichting wordt gespecifieerd dat noch private stichtingen, noch vzw’s, ziekenfondsen of landsbonden van ziekenfondsen onder het toepassingsgebied van het nultarief zullen vallen. Zij blijven onderworpen aan het tarief van 8,5 %.

De invoering van de ‘vriendenerfenis’

De Vlaamse overheid wil het mogelijk maken om aan dichte vrienden of verre familieleden iets na te laten aan een gunstiger tarief door de invoering van de ‘vriendenerfenis’. Waar tot op heden deze personen onderworpen zijn aan het tarief ‘vreemden’, dat oploopt van 25 % tot 55 %, wil de Vlaamse overheid dit verlagen tot het tarief dat geldt voor verkrijgingen in rechte lijn of tussen partners, dat tussen de 3 % en 27 % ligt. Deze mogelijkheid geldt wel maximaal voor een bedrag van 15.000 euro per nalatenschap.

Ter aanvulling: stand van zaken in verband met de kaasroute

Wij schreven eerder dat er een advies werd gevraagd aan de Raad van State over de geplande afschaffing van de ‘kaasroute’. Dit advies werd op 14 september 2020 gepubliceerd. Hierin wordt gesteld dat de uitbreiding van de registratieplicht (eerste luik van het voorstel) een wijziging inhoudt van de belastbare materie (nl. de situatie of het feit dat aanleiding geeft tot de heffing van belasting). Dit heeft tot gevolg dat het wetsvoorstel door zowel de Kamer als de Senaat moet worden goedgekeurd met een bijzondere meerderheid. Dit betekent dat de meerderheid van elke taalgroep aanwezig moet zijn, dat binnen elke taalgroep een gewone meerderheid (50+1) moet worden behaald én dat een bijzondere meerderheid van 2/3 over de hele plenaire vergadering moet worden behaald. Het tweede luik van het wetsvoorstel, nl. de praktische registratieformaliteit, kan volgens de Raad van State wel bij gewone wet worden geregeld. Vanwege deze opsplitsing is het mogelijk dat de oorspronkelijk vooropgestelde deadline van 1 december 2020 wordt uitgesteld, maar hier is nog geen duidelijkheid over.

De nieuwe federale regering heeft in haar regeerakkoord in elk geval bevestigd dat zij de kaasroute wil afschaffen. Wie er nog gebruik van wil maken, kan zich beter haasten.