De wetswijziging van 21 maart 2022 had tot doel het justitiële apparaat te vereenvoudigen en doortastender te maken. Met de ambitie tot verhoogde efficiëntie, ging ook nauwkeurige overweging van de strafwaardigheid van verschillende gedragingen gepaard. Het nieuwe strafwetboek hamert immers op het strafrecht als ultimum remedium. Hoewel er niemand baat heeft bij het onnodig invoeren van veelvuldige autonome strafbaarstellingen, mag het geven van een maatschappelijk signaal via wetgevende teksten niet onderschat worden. In dit licht werd het al dan niet strafbaar stellen en specificeren van het niet-consensueel verzenden, doorsturen en bezitten van intieme beelden intens bediscussieerd. Dit artikel werpt een kritische blik op de bestaande standpunten en mogelijke strafbaarstellingen.
Ongewenste intieme beelden
Primaire sexting
De voorbereidende werken[1] wijzen erop dat hoewel het verzenden van ongewenste intieme beelden in de volksmond ‘digitaal exhibitionisme’ wordt genoemd, het fenomeen vermoedelijk niet onder deze strafbaarstelling kan vallen. Indien de afbeelding verzonden wordt naar een private persoon zal de openbaarheidspremisse niet voldaan zijn. Het argument wordt aangedragen dat deze gedraging wel strafbaar zou zijn onder het misdrijf belaging. Belaging wordt strafbaar gesteld in artikel 442bis Sw. en stelt dat de persoon in kwestie wist of moest weten dat hij door zijn gedrag de rust zou verstoren van het slachtoffer. Sommigen stellen dat het verzenden van bijvoorbeeld een dickpic evenwel niet onder belaging kan vallen, daar het repetitief karakter ontbreekt.
Hiertegen wordt evenwel op tweeledige wijze geargumenteerd. Enerzijds werd reeds veelvuldig beslist dat één enkele gedraging die door haar aard niet-aflatende of steeds terugkerende gevolgen heeft, het misdrijf van belaging kan opleveren.[2] Tevens kan het begrip ‘openbare plaats’ ook verwijzen naar een ‘virtuele plaats.[3] Anderzijds wordt gesteld dat voor de elektronische belaging geen repetitief karakter nodig is tout court.[4] Zij concluderen dan ook dat er geen nood is aan de creatie van een nieuwe autonome strafbaarstelling.
Secundaire sexting
Indien het gaat over de verdere verspreiding van beelden (die mogelijks initieel wel met toestemming gemaakt en gedeeld zijn), wordt gesproken over secundaire sexting. Concreet gaat het om het doorsturen van de beelden naar anderen/ tonen van de beelden aan anderen, zonder de toestemming van de persoon waarvan de beelden genomen werden. De grens wordt overschreden van zodra deze beelden zonder toestemming worden doorgestuurd naar derden. Zoals besproken in vorig artikel op Jubel, blijven deze feiten strafbaar.
Tevens vermeldenswaardig is het ‘digitaal ontkleden’ van een persoon of het aan de hand van deepfake-technologie laten lijken dat een persoon seksuele handelingen stelt. Gedeeltelijk bewerkte beelden zijn in België strafbaar als voyeurisme (art. 417/8 Sw.). Deepnudes ofte beelden verspreiden die volledig door artificiële intelligentie werden gegenereerd vallen onder niet-consensuele verspreiding (art. 417/9 Sw. en 417/10 Sw.).
Bezit
Bij niet-consensueel bezit van intieme beelden wist de dader of had de dader moeten weten dat de afgebeelde persoon niet wil dat de beelden (nog) in zijn bezit zijn. In tegenstelling tot in Nederland is het niet-consensueel bezit van intieme foto’s die zonder toestemming gemaakt werden voor meerderjarigen vooralsnog niet strafbaar in België. De vraag of dit moet veranderen, is betwistbaar. In het licht van de huidige strafbaarstellingen en de idee om het strafrecht louter als ultimum remedium in te zetten, werd mogelijk terecht niet geopteerd voor de strafbaarstelling van dit gedrag.
Gewenste intieme beelden
Waar sexting of het wederzijds uitwisselen van intieme beelden met toestemming tussen volwassen geen bezwaren opwekt, kon niet steeds hetzelfde gezegd worden van het consensuele uitwisselen van intieme beelden tussen minderjarigen. Met de nieuwe wetgeving maakte de wetgever eindelijk gebruik van de uitzondering voorzien door de Europese wetgever. Meer bepaald is er niet langer sprake van een misdrijf wanneer met wederzijdse onderlinge toestemming personen boven de leeftijd van zestien jaar zelf seksuele beelden en opnames maken, onderling doorsturen en in bezit houden. Indien aan deze voorwaarden voldaan is, is er geen misdrijf en valt deze vorm van ‘primaire sexting’ niet langer onder de strafbaarstelling inzake beelden van seksueel misbruik van minderjarigen.
Conclusie
De recente wetgeving introduceert dus geen veranderingen met betrekking tot de strafbaarheid van het primaire sturen van ongewenste intieme beelden. Hoewel het in theorie al strafbaar was onder belaging, wordt dit nog verder geconsolideerd in het nieuwe strafwetboek waarin online en offline belaging samen zal worden genomen met het oog op meer uniformiteit. In de praktijk is het evenwel denkbaar dat dergelijke feiten geseponeerd zullen worden gelet op de beperkte middelen en prioriteiten van de rechterlijke macht. Dit benadrukt nogmaals het belang van inzetten op sensibilisering en het strafrecht louter in te zetten als ultimum remedium. Consensuele uitwisseling van beelden tussen minderjarigen ouder dan zestien werden gelukkig wel uit het strafrecht gehaald. Of deze (enigszins) arbitraire leeftijdsgrens terecht is, blijft de vraag. Wat betreft de secundaire sexting, werden louter de puntjes op de i gezet. Tot werd geen strafbaarstelling ingevoerd met betrekking tot het niet-consensuele bezit van intieme beelden van meerderjarigen.
Larissa Van Puyvelde en Laura Byn – Punt Vzw
0 reacties