Laten we even een open deur intrappen: Ondernemen is risico nemen. Als zelfstandige beschik je over een stuk minder zekerheden dan een werknemer. Wat bv. wanneer je ziek wordt, wat met je financiële situatie als je éénmaal op pensioen wenst te gaan… Heel wat ondernemers geven toe dat ze te weinig kennis hebben over hun toekomstig inkomen in die situaties. Maar welke stappen kan je dan wel ondernemen om voor jezelf de nodige financiële gemoedsrust te creëren?

Verklaring onbeslagbaarheid eigen woning

Als zelfstandige ben je persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden die tijdens je activiteit aangaat. Een eerste bescherming van het vermogen is een nog te weinig gekende en toegepaste techniek. Elke zelfstandige kan immers de eigen woning laten beschermentegen het merendeel van de schulden die opgebouwd worden tijdens de zelfstandige activiteit. Dit kan dus voor handelaars, vrije beroepers tot bedrijfsleiders van vennootschappen.

Deze bescherming geniet je vanaf het ogenblik dat je een verklaring aflegt bij de notaris. Alle nieuwe schulden vanaf het afleggen van deze verklaring zijn bijgevolg afgeschermd en schuldeisers kunnen de eigen woning van de zelfstandige niet uitwinnen. Een aantal schulden zoals fiscale schulden vallen uiteraard niet binnen deze begrenzing.

Gewaarborgd inkomen als zelfstandige?

Het beschermen van de eigen woning is een goede start maar in geval van arbeidsongeschiktheid zal dit weinig soelaas brengen.

Om een inkomensverlies tijdens de zelfstandige activiteit te compenseren, wordt aangeraden om een verzekering gewaarborgd inkomen af te sluiten. Naast de (beperkte) vergoeding die je ontvangt vanuit het ziekenfonds kan je zo een bijkomende vergoeding genieten, waardoor je toch een maandelijks inkomen hebt.

Hoe hoog de bescherming moet zijn, kan je zelf kiezen. Je moet hierbij uiteraard wel rekening houden met je huidige inkomen. Een bijkomend voordeel is dat de premies fiscaal aftrekbaar. Het afsluiten van een dergelijke verzekering vereist in de meeste gevallen wel een gezondheidsonderzoek.

Bedrijfsleidersverzekering

Ben je bedrijfsleider van een vennootschap, dan is het aangeraden de voorgaande twee beschermingen aan te gaan. Net als de zelfstandige via de verzekering gewaarborgd inkomen, kan ook de vennootschap haar inkomsten beschermen. Via een bedrijfsleidersverzekering of keyman-verzekering kan je als zelfstandige de financiële continuïteit en stabiliteit van je onderneming waarborgen.

Deze polis verzekert tot 80% van de omzet van het bedrijf. Indien je niet langer in staat zou zijn om de activiteiten uit te oefenen – wegens arbeidsongeschiktheid – ontvangt de vennootschap een rente om de vaste kosten (huur, personeel…) door te betalen. Bij overlijden zal de vennootschap een kapitaal ontvangen dat, bijvoorbeeld, gebruikt kan worden om één of meerdere investeringskredieten af te betalen, of om een nieuwe bedrijfsleider aan te trekken. Vooral eenmansvennootschappen of kmo’s waarbij één persoon een centrale rol (keyman) speelt, sluiten best deze verzekering af. Het wegvallen van deze persoon kan immers een drastische impact hebben om het reilen en zeilen van de onderneming. Ook voor het afsluiten van deze verzekering zal een gezondheidsonderzoek noodzakelijk zijn.

VAPZ en IPT: pensioenopbouw voor zelfstandige

Elke zelfstandige heeft zijn eigen manieren om aan pensioenopbouw te doen. Een van de meest gekende systemen is om een bijkomend pensioenkapitaal op te bouwen. Als zelfstandige kan dit via het afsluiten van een VAPZ. Dit eindkapitaal wordt voordelig belast en is veelal de eerste stap die genomen wordt. Net als de premies gewaarborgd inkomen, zijn ook deze premies fiscaal aftrekbaar. Let hier echter op: vaak zitten in de premies VAPZ ook een bescherming gewaarborgd inkomen. Betaal dus geen twee keer voor eenzelfde bescherming.

Daarnaast kan je via de vennootschap vervolgens nog een bijkomend kapitaal opbouwen door het opstarten van een individuele pensioentoezegging (IPT). Ook deze premies zijn, binnen de grenzen van de 80%-grens, fiscaal aftrekbaar. Minister van Financiën Van Peteghem wil dit principe echter grondig aanpassen in zijn geplande fiscale hervorming.

Conclusie

Er zijn natuurlijk heel wat elementen die je niet in de hand hebt bij het inschatten van je financiële situatie. Denk bijvoorbeeld maar aan inflatie, de impact van de oorlog in Oekraïne, je eigen gezondheid… Maar toch is het belangrijk om tijdig stil te staan bij de vraag over welke financiële middelen je beschikt en hoe je kan zorgen voor de nodige financiële bescherming.

Aaron Vervaeke, fiscaal adviseur Titeca Pro Accountants & Experts