Vice-eerste minister en Minister van Justitie, Koen Geens, heeft een eerste pakket volmachtsbesluiten aan de Regering voorgelegd. Deze eerste 3 volmachtsbesluiten zijn nodig om de continuïteit van de rechtsbedeling te waarborgen. Tegelijk beschermen deze besluiten de gezondheid van de bevolking omdat onnodige fysieke nabijheid wordt vermeden. Deze besluiten nemen voorlopig de einddatum van 19 april als uitgangspunt maar deze datum kan desgevallend door de Koning worden verlaat indien de algemene coronamaatregelen zouden worden verlengd.

Algemene vergadering mede-eigendom

De geldende veiligheidsvoorschriften tijdens de Covid-19 pandemie hebben gevolgen voor mede-eigenaars, in het bijzonder voor de kwetsbare groep van ouderen. De algemene vergaderingen kunnen niet doorgaan zolang de maatregelen gelden. Ook een schriftelijke behandeling is niet werkbaar, gelet op de leeftijdscurve van de mede-eigenaars en het feit dat syndici daar technisch niet op voorbereid zijn. In het verleden heeft de wetgever steeds bewust gekozen voor een fysieke vergadering, omwille van het sociaal aspect ervan en de moeilijkheden om iedereen te bereiken.

De algemene vergadering moet na afloop van de crisisperiode plaatsvinden binnen vijf maanden. Zo kan een syndicus ook de zomermaanden overbruggen, indien er geen vergaderingen kunnen plaatsvinden. Tijdens dit uitstel wordt de continuïteit verzekerd:  de mandaten van de syndicus en de leden van de raad van mede-eigenaars worden verlengd tot bij de eerstvolgende algemene vergadering. Zij oefenen verder hun bevoegdheden uit, zo veel als mogelijk binnen de geldende voorschriften.

Algemene vergadering aandeelhouders

De Covid-19 pandemie heeft tot gevolg dat alle rechtspersonen voor wie de voorbereidingen voor de gewone algemene vergaderingen veelal net waren gestart, zich geconfronteerd zien met onoverkomelijke praktische moeilijkheden om die vergaderingen ook effectief volgens de gebruikelijke regels te houden, zonder de dwingende regels opgelegd ter bestrijding van het virus te overtreden. Daarom worden, naar het voorbeeld van gelijkaardige initiatieven in andere landen, tijdelijk een aantal versoepelingen en opties ingevoerd, die de rechtspersonen de nodige flexibiliteit geven, zonder de rechten van de aandeelhouders uit het oog te verliezen. De rechtspersonen krijgen keuze tussen drie opties:

• De eerste optie: de vergadering te laten doorgaan, maar in omstandigheden die enerzijds verzoenbaar zijn met de maatregelen genomen naar aanleiding van de COVID-19 crisis, en anderzijds toch aan de aandeelhouders en de leden toe te laten hun stemrecht uit te oefenen en hen de kans geven vragen te stellen. In concreto krijgt het bestuursorgaan de bevoegdheid om te beslissen dat de aandeelhouders of de leden uitsluitend op afstand mogen, al dan niet in combinatie met stemmen per volmacht, waarbij uitsluitend een door het bestuursorgaan aangestelde persoon als volmachthouder kan optreden;
• De tweede optie bestaat erin de algemene vergadering uit te stellen tot de toestand terug is genormaliseerd. Ook dit is toegelaten als de vergadering reeds is bijeengeroepen, op voorwaarde dat de aandeelhouders en leden daarover correct worden geïnformeerd.
• Als derde optie wordt ten slotte verduidelijkt dat het bestuursorgaan onder alle omstandigheden unaniem schriftelijk kan besluiten. Het bestuursorgaan kan ook (in voorkomend geval bij meerderheid) beraadslagen en besluiten via een elektronische communicatie die discussie toelaat. Gaat het om beslissingen die voor notaris moeten worden genomen – men denke vooral aan toegestaan kapitaal – dan volstaat opnieuw dat één lid van het bestuursorgaan of een door het bestuursorgaan aangesteld persoon samen met de notaris fysiek vergadert; de andere leden kunnen deelnemen via de elektronische communicatie.

Maatregelen in het strafprocesrecht en in de uitvoering van straffen en maatregelen

Ter bestrijding van het coronavirus worden maatregelen genomen om enerzijds het aantal zittingen met de fysieke aanwezigheid van de partijen te beperken, inzonderheid de aanwezigheid (en dus de overbrengingen) van gedetineerden, en anderzijds om in een bepaalde mate het aantal gedetineerden in de gevangenissen te beperken.

Er wordt een volledig schriftelijke procedure voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling voorzien voor partijen in het kader van hun participatierechten aan het strafrechtelijk vooronderzoek (inzagerecht, strafrechtelijk kortgeding tegen maatregelen m.b.t. hun goederen, bijkomende onderzoekshandelingen), teneinde de persoonlijke verschijning te vervangen door schriftelijke opmerkingen en argumentaties. Er is ook een regeling voorzien waardoor de strafuitvoeringsrechtbanken zitting kunnen houden in de gerechtsgebouwen en niet in de gevangenissen met als mogelijkheid de vertegenwoordiging van de veroordeelde door de advocaat.

De verjaringstermijnen voor zowel de strafvordering als de straffen worden verlengd voor de duur van de crisis met één bijkomende maand (gelet op de vertragingen en de heropstart van de strafonderzoeken en de strafrechtspleging).

Om de humane omstandigheden en het gezondheidsklimaat in de gevangenissen te garanderen zowel voor het personeel als de gedetineerden, zijn enkele maatregelen in het besluit opgenomen die er kunnen voor zorgen dat bepaalde veroordeelde gedetineerden met een laag risicoprofiel de gevangenis (tijdelijk) kunnen verlaten:

• Veroordeelden die reeds een penitentiair verlof goed doorbrachten, kunnen een verlengd verlof krijgen, mits het naleven van voorwaarden. Bepaalde categorieën zijn uitgesloten, zoals de seksueel delinquenten, de veroordeelden voor terrorisme en de veroordeelden die straffen in uitvoering hebben waarvan het totaal de 10 jaren overschrijdt. Elk dossier wordt strikt gescreend op mogelijke risico’s;
• Ook veroordeelden die behoren tot de risicogroep van personen die kwetsbaar zijn voor het ontwikkelen van ernstige symptomen door het Covid-19, kunnen verlof krijgen. Dezelfde screening, voorwaarden en uitsluitingen gelden;
• Veroordeelden die zich op zes maanden bevinden van hun strafeinde (dus geen vervroegde invrijheidstelling hebben verkregen) kunnen voor dit strafrestant een vrijstelling krijgen mits het naleven van voorwaarden. Voor veroordeelden zonder verblijfsrecht bestaat deze vrijstelling al geruime tijd, mits effectieve repatriëring;
• Tenslotte zijn maatregelen genomen om bepaalde modaliteiten die toelaten om op korte termijn de gevangenis te verlaten en weer binnen te komen, op te schorten. Het betreft hier de uitgaansvergunningen, verloven en beperkte detenties.

Het besluit omvat uiteindelijk ook enkele maatregelen met betrekking tot de opsporingsmethoden. Deze maatregelen strekken ertoe om te gaan met een capaciteitsprobleem, zowel bij de magistratuur als bij de politie.

De toegang tot bepaalde communicatiegegevens (wie is de eigenaar van een GSM, wie heeft wie gebeld en wanneer) is beperkt in de tijd wat betreft bepaalde gegevens die de operatoren verplicht moeten bijhouden, zelfs wanneer ze deze voor eigen doeleinden bijhouden. Voor bepaalde misdrijven kan er slechts 9 maanden in de tijd worden teruggekeerd sinds de beslissing om deze gegevens op te vragen. Deze termijn wordt verlengd voor de duur van de crisis. Men zal voor deze termijn van 9 maanden dus kunnen terugkeren tot 18 juni 2019 (een gelijkaardige regeling als voor andere maatregelen). De termijn van 9 maanden wordt dus stapsgewijs verlengd. Dit is belangrijk omdat bepaalde onderzoeken vertraging zullen oplopen.

Wat betreft de telefoontap worden ook bepaalde administratieve formaliteiten, die evenwel geen impact hebben op de controle op de inhoud van de maatregelen, noch op de kwaliteit daarvan, versoepeld. Het wordt ook mogelijk een telefoontapmaatregel op te schorten bij gebrek aan capaciteit om de gegevens te analyseren. Dit verandert evenwel niets aan de termijnen, die niet verlengd worden. Er is derhalve geen impact op het privéleven.

Termijnen in burgerlijke en administratieve procedures en schriftelijke behandeling

De maatregelen genomen ter bestrijding van de dreiging van het Covid-19-virus zorgen ervoor dat gaandeweg niet enkel het maatschappelijk en economisch leven, doch ook het gerechtelijke en administratief leven, dreigt stil te vallen. Volgende maatregelen dringen zich dan ook op:

• Art. 1 : In geschillenprocedures bestaat de vrees dat vanaf de strengere veiligheidsvoorschriften genomen door de regering vanaf 18/3/2020, mogelijks bepaalde rechtshandelingen niet tijdig konden of nog kunnen gesteld worden : het besluit voorziet daarom in een “forfaitaire”, uniforme en eenvoudige regeling voor alle vervaltermijnen, waarbij alle betrokkenen tot 1 maand na het ophouden van de lopende crisisperiode, alsnog kunnen optreden. Bijkomend wordt aandacht geschonken aan opeenvolgende termijnen en eventueel reeds bepaalde rechtsdagen, die hierdoor dienen aangepast te worden.
• Art. 2:  Teneinde onze rechtbanken en hoven de kans te geven om aan de oproep van de overheid om thuis- en telewerk zoveel mogelijk toe te passen, en ook de fysieke contacten zoveel mogelijk te beperken, ook dus tussen rechters, griffiepersoneel, advocaten en rechtszoekenden, wordt voor zaken die normaal gezien behandeld zouden worden op zittingen in huidige crisisperiode de mogelijkheid geboden de zaken in beraad te nemen zonder pleidooien.  Alleen als alle partijen zich daartegen verzetten wordt de zaak uitgesteld. In andere gevallen beslist de rechter of hij de zaak al dan niet zonder pleidooien in beraad neemt.

Koen Geens