Het metaverse is de afgelopen weken bijna dagelijks in het nieuws geweest. Bedrijven investeren er miljarden in en willen duizenden mensen aanwerven om het te bouwen. In dit artikel gaan we in op de volgende vragen: wat is het metaverse, waar kan het metaverse voor worden gebruikt, welke zorgen zijn er over het metaverse, en hoe is het metaverse relevant voor advocaten?

Wat is het metaverse?

In plaats van te beginnen met een poging tot definitie, kan het nuttig zijn om eerst wat aandacht te besteden aan de geschiedenis van het concept. Het idee voor het metaverse is het resultaat van verschillende technologische evoluties die samenkomen. Enerzijds zijn er de computerspelletjes die hele virtuele online werelden hebben gecreëerd die steeds levensechter worden en waarin mensen avatars hebben die hen vertegenwoordigen en met anderen en de virtuele omgeving interageren. Een ander aspect is het toenemende gebruik van virtuele realiteit en augmented reality-instrumenten in het echte leven voor verschillende doeleinden zoals opleiding, onderwijs, enz. Denk bijvoorbeeld aan een chirurg of studenten die een medische procedure oefenen. De pandemie heeft ook nieuwe behoeften aan virtuele vergaderingen en conferenties doen ontstaan en heeft het proces versneld waarbij rechtbanken online gaan. Al deze hulpmiddelen zijn afhankelijk van het internet. Het idee groeide om het internet zodanig te verbeteren dat al deze technologieën kunnen worden gecombineerd in één parallelle virtuele/verrijkte onlinewereld waarin we kunnen leven, werken, leren, ontspannen, spelen, socialiseren, enz.

Er is nog geen algemeen aanvaarde definitie voor het metaverse. Er zijn zelfs alternatieve namen voor zoals, b.v., het omniverse. Wikipedia geeft bijvoorbeeld de volgende definitie: "Metaverse is het gehele netwerk van aan elkaar gekoppelde virtuele 3D-ruimtes waarin de gebruikers, vaak door middel van avatars, interactief kunnen rondkijken en interageren. Het omvat alle virtuele werelden, augmented reality en speelt zich af op het internet. Het woord metaverse is een samenstelling van het voorvoegsel ‘meta’ en het Engelse woord ‘universe’ en wordt gebruikt om een volgende generatie van het internet te beschrijven, waarin alle bestaande, gedeelde, en 3D virtuele ruimten aan elkaar verbonden zijn in een alles omvattend virtueel universum. De Metaverse is een online netwerk van virtuele driedimensionale werelden die er permanent is."

De bovenstaande Wikipedia-definitie is echter beperkt in haar reikwijdte. Dit zijn enkele van de andere aspecten die leiders in het veld gebruiken om het te beschrijven: "een virtuele wereld die allerlei digitale omgevingen met elkaar verbindt", met "sociale menselijke interactie als kern"; "een visie voor een nieuwe plek voor interactie met andere mensen en bots om spelletjes te spelen, zaken te doen, te socialiseren en te winkelen"; "een volledig meeslepende, deels levensechte, deels digitale ervaring die parallel loopt met de fysieke wereld"; "een uitgestrekte en meeslepende digitale wereld die onverbrekelijk verweven is met onze fysieke wereld".

Deze nieuwe onlinewereld zou, net als het internet, altijd aan staan en toegankelijk zijn. Momenteel vereist de toegang tot een dergelijke wereld het gebruik van virtual reality-sets of augmented reality-brillen, alsook smartphones, pc's of spelconsoles. Om het metaverse tot een succes te maken, beseffen investeerders en ontwikkelaars dat zij deze wereld gemakkelijker toegankelijk moeten maken en dat interoperabiliteit tussen metaverse-toepassingen essentieel is.

Waarvoor kan het metaverse worden gebruikt? Voorbeelden van huidige en toekomstige toepassingen

De eerste stadia van het metaverse bestaan al. Er zijn bijvoorbeeld al welomschreven toepassingen m.b.t. videospelletjes, bedrijfsleven, onderwijs, detailhandel en onroerend goed.

Wij hebben al de voorbeelden gegeven van spelletjes die worden gespeeld in volledige onlinewerelden, en waar miljoenen spelers gelijktijdig met elkaar en met de virtuele omgeving kunnen interageren.

Iedereen die tijdens de pandemie thuis heeft gewerkt, is ongetwijfeld bekend met beroepsmatige virtuele bijeenkomsten. Velen raakten ook vertrouwd met online-training.

Hetzelfde geldt voor het onderwijs, waar lessen plots online worden gegeven in plaats van in klaslokalen of auditoria. In sommige gevallen kunnen studenten een virtuele-reality headset gebruiken om te leren hoe ze virtuele 3D-objecten kunnen manipuleren, enz.

Er bestaan virtuele winkels waar je rond kunt lopen om te kiezen wat je wilt kopen. Op dezelfde manier kunnen mensen die een huis willen kopen een virtuele rondleiding nemen om te bepalen of het de moeite waard is het echte huis te bezoeken. Projectontwikkelaars gebruiken 3D-modellen van de projecten die zij willen bouwen en zetten deze online voor potentiële kopers en investeerders.

Er zijn al vroege metaverse-toepassingen voor sport en amusement en voor de gezondheidszorg. Tijdens de pandemie zijn er liveconcerten die virtueel kunnen worden bijgewoond, waarbij de muzikanten zich fysiek op verschillende locaties bevinden en allemaal samen spelen.

Dit alles bestaat al en zou nog worden verbeterd. In het metaverse van de toekomst zouden mensen en bedrijven hun virtuele kantoren hebben. Ook de online winkelervaring zou drastisch veranderen, waarbij virtuele winkels veel levensechter worden. Je zou je avatar kunnen laten aanpassen aan hoe je er nu uitziet en bijvoorbeeld in de virtuele winkel kleren kunnen passen alvorens ze te bestellen.

Films zouden 3D-omgevingen kunnen worden waarin je rond kunt kijken en een 360-graden beeld hebt van wat er gebeurt. Familiebijeenkomsten en reünies zouden in virtuele omgevingen kunnen plaatsvinden, zodat degenen die niet fysiek aanwezig kunnen zijn, toch aanwezig kunnen zijn.

De mogelijkheden lijken eindeloos.

Zorgen over het metaverse?

Hoewel veel van deze ontwikkelingen de mensen enthousiast kunnen maken, zijn er ook genoeg redenen tot bezorgdheid. Hier zijn een paar voorbeelden.

Privacy: grote techbedrijven als Google en Facebook hebben al een slechte reputatie als het gaat om alle gegevens die ze verzamelen. Veel voorstanders van privacy wijzen er terecht op dat de situatie in het metaverse nog veel erger zou kunnen worden, vooral als die door dezelfde of slechts een paar bedrijven wordt gerund.

Er is een cluster van onderling samenhangende problemen die te maken hebben met de verspreiding van verkeerde informatie, vervreemding van het echte leven door vooringenomenheid, en de daaruit voortvloeiende polarisatie van de samenleving. Waar hebben we het over? In de afgelopen jaren hebben we gezien hoe sociale media zijn misbruikt om verkeerde informatie te verspreiden, opzettelijk of onopzettelijk. Er is al een probleem waarbij de algoritmen die in de sociale media worden gebruikt, zo zijn ontworpen dat zij u de informatie geven waarin u geïnteresseerd bent, wat het fenomeen van de bevestigingsvooringenomenheid (confirmation bias) nog versterkt. Het algoritme geeft er niet om of wat het u laat zien waar is; het is erin geïnteresseerd u te laten zien wat u wilt lezen. Als u overtuigingen koestert die niet waar zijn, zal het algoritme u informatie tonen die deze overtuigingen bevestigt. Met andere woorden, het metaverse kan de perceptie van de realiteit van gebruikers verder vervormen met bevooroordeelde inhoud omdat het hen geëngageerd wil houden. Dit kan leiden tot een vervreemding van wat echt is, en draagt verder bij tot een voortdurende polarisatie van de samenleving.

Een ander probleem heeft te maken met online verslaving. Er zijn veel goed gedocumenteerde gevallen waarin mensen online-verslavingen ontwikkelen. Met een metaverse dat levensechter wordt en meer allesomvattend, wordt een toename van verslavingen verwacht.

Een volgende reeks problemen heeft te maken met de juridische implicaties. Wie heeft de controle over het metaverse? Wie maakt de regels en welke regels zijn van toepassing? Hoe worden wetten toegepast in virtuele werelden? Kunnen beledigingen of bedreigingen in een virtuele omgeving gevolgen hebben voor het echte leven? Wat als de bedreigingen betrekking hebben op de avatars, zoals iemand die dreigt je avatar te verminken of te vernietigen, of iemand die je avatar vervangt door een minder aantrekkelijke avatar? Er is ook bezorgdheid over monopolies of oligarchieën waar enkele techbedrijven heersen en alles controleren. Veel wetgevers hebben al hun bezorgdheid geuit over de macht die grote techbedrijven momenteel hebben. In het metaverse zou dat nog erger kunnen worden. Wat we nu meemaken zijn de eerste stadia van een strijd over wie het metaverse zal controleren.

Er is kritiek op het feit dat het metaversebedrijven investeerders proberen te lokken met wat op dit moment nog slechts een puur speculatief en over-hypet concept is, gebaseerd op bestaande technologie. Zij worden beschuldigd van het verkeerd voorstellen van de grootste beperking voor grootschalige invoering van het metaverse, die voortkomt uit technologische beperkingen met de huidige apparaten en sensoren die nodig zijn voor interactie met real-time virtuele omgevingen.

En ongetwijfeld zal het metaverse ganse nieuwe reeksen problemen introduceren, die nieuwe ethische en juridische vragen zullen oproepen. Er is al een bedrijf dat op maat gemaakte menselijke digitale meiden en knechten verkoopt. Hoe zit het met digitale slavernij en prostitutie? Hoe zit het met virtuele affaires en overspel? Een probleem dat vaak wordt genoemd is dat van de munteenheden: zullen bestaande munteenheden kunnen worden gebruikt of zullen er nieuwe worden gecreëerd? Zullen deze virtuele valuta bruikbaar zijn in de echte wereld (d.w.z. koopkracht hebben) of zullen ze beperkt blijven tot specifieke omgevingen en aanbieders? Er zullen veel nieuwe oplossingen moeten worden gevonden.

Hoe is het metaverse relevant voor advocaten?

In een vorig artikel hebben we het gehad over de twee kanten van juridische innovatie: de ene kant heeft te maken met het invoeren van nieuwe technologieën voor betere juridische dienstverlening; de andere kant heeft te maken met het bedenken van nieuwe juridische oplossingen voor nieuwe situaties. Beide aspecten zijn van toepassing op het metaverse.

Hierboven hebben we al gezegd dat er veel zorgen zijn over de juridische aspecten van het metaverse. Welke bestaande regels kunnen worden toegepast en welke nieuwe regels zijn nodig? Welke nieuwe oplossingen moeten we bedenken om de hierboven vermelde problemen aan te pakken? Zal het metaverse een hele reeks nieuwe strafbare feiten creëren? Dit zijn allemaal nieuwe problemen die nieuwe juridische oplossingen zullen vergen. En hopelijk zullen we leren van de fouten die werden gemaakt met het internet, waar wetgeving en rechtspraak ver achterliepen bij het aanpakken van de nieuwe problemen die zich voordeden. Zo niet, dan zal de kloof tussen de nieuwe problemen en de juridische oplossingen die nodig zijn om ze aan te pakken, nog groter worden voor het metaverse.

Het andere aspect van de relevantie voor advocaten is hoe het metaverse de dagelijkse werking van advocatenkantoren zal beïnvloeden. Het metaverse met zijn nieuwe technologieën zal de manier waarop advocaten werken veranderen. We kunnen een toename en uitbreiding van virtuele advocatenkantoren verwachten, waar receptionisten en juridische medewerkers zowel bots of avatars van echte mensen kunnen zijn. We zullen nieuwe virtuele rechtszalen zien, virtuele arbitrage, enz. Tijdens rechtszaken zouden deskundigen en advocaten 3D-reproducties en presentaties van hun argumenten en bevindingen kunnen geven…

Kortom, het metaverse zal naar verwachting een geheel nieuwe wereld van mogelijkheden, bekommernissen en problemen openen.

Bronnen

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Metaverse
• https://www.bbc.com/news/technology-58749529
• https://www.techrepublic.com/article/metaverse-what-is-it/
• https://www.techrepublic.com/article/meta-ceo-zuckerberg-predicts-the-metaverse-will-be-mainstream-in-5-10-years/
• https://www.forbes.com/sites/alisonmccauley/2021/10/27/who-will-rule-the-metaverse-the-strange-battle-for-our-future-digital-world/
• https://www.zdnet.com/article/when-the-metaverse-comes-there-are-few-good-options-on-who-will-control-it/
• https://www.artificiallawyer.com/2021/11/02/law-firms-in-the-metaverse/
• https://www.bbc.com/news/technology-59154520
• https://www.standaard.be/cnt/dmf20211018_91069259
• https://www.zdnet.com/article/facebook-we-want-10000-new-recruits-to-help-build-our-vr-metaverse/
• https://futurism.com/the-byte/startup-digital-humans-metaverse
• https://www.bbc.com/news/technology-56345586
• https://www.bbc.com/news/technology-59149649