Een kleine bevraging

Het coronavirus brengt ons in erg barre tijden, in elke sector. Ook voor de advocatuur vrezen we dat er moeilijke tijden op komst zijn. Die vrees werd her en der al uitgesproken, maar cijfermateriaal, of bevragingen, leren toch vaak nog net iets meer. Daarom namen we met Togbat dit weekend het initiatief om een korte, en ja, kleinschalige bevraging uit te voeren, waarbij we deze meteen ook afsluiten. Het is de bedoeling om deze bevraging binnen enkele weken opnieuw uit te voeren. We kunnen er maar van bijleren.

Van alle deelnemers waren er 26 procent vrouwen. De meest deelnemers van de enquête werken in een groot kantoor, met 15 of meer advocaten (29 procent). Toch waren ook de kleinere kantoren goed vertegenwoordigd in deelname, met 19 procent van de advocaten dat in een eenmanskantoor werkt, en toch 25 procent advocaten die in een kantoor met minder dan vijf advocaten werken.

Bezorgdheid en hoop tegelijk

De resultaten zijn zorgwekkend en hoopgevend tegelijk.

Met Togbat zijn we er al langer van overtuigd dat de advocatuur anders en beter kan. En dat justitie, en haar werking, ook een pak anders en beter kan. Van haar nature uit blijkt de juridische wereld erg moeilijk wendbaar, maar het coronavirus lijkt hier een momentum te creëren. Een point of no return. Dit moeten we aangrijpen, geen twijfel mogelijk.

Dit kan het moment zijn waarop we de advocatuur en justitie écht het nieuwe decennium in loodsen. Van deze moeilijke en gitzwarte periode een opportuniteit maken om een aantal dingen aan te pakken waar we eerder, om welke reden dan ook, nog niet in slaagden.

Het zal snel duidelijk worden waar de resultaten hoopgevend, en waar ze zorgwekkend, zijn.

De impact van het coronavirus op het personeel in een advocatenkantoor

Van de deelnemers heeft één op vier (23 procent) geen administratief personeel. Voor het overige bleek het gros van de deelnemers in kantoor over een administratieve medewerker per vier advocaten te beschikken (37 procent).

De impact van het coronavirus op het personeelsbestand blijkt in advocatenkantoren meteen hard toe te slaan. Gemiddeld blijkt dat maar liefst 70 procent van het administratief personeel momenteel al, tijdens deze coronacrisis, niet meer kan werken.

Het werk tijdens deze coronacrisis

Maar dat blijkt niet alles. Bij de vraag of er een impact is op de hoeveelheid werk voor uw advocatenkantoor sinds het doorbreken van deze coronacrisis, blijkt duidelijk dat de advocaten nu al de gevolgen voelen, amper één week na de maatregelen die zijn genomen.

Van een sterke terugval is nog geen sprake, maar het is wel duidelijk dat er nu al sprake is van een opvallende terugval in werk. Gemiddeld wordt 37 procent aangeduid op de curve (sterke terugval: 0, gelijk: 50, sterke toename: 100).

Financiële problemen voor advocatenkantoren?

Door de terugval van werk, is het ook niet onlogisch dat advocaten(kantoren) in financiële problemen kunnen komen. Maar liefst 1 op 2 advocaten (51 procent) geeft nu al aan dat zij vrezen dat hun kantoor in financiële problemen kan komen door deze coronacrisis. Meer zelfs, bij de vraag of het reëel is dat het kantoor in financiële problemen kan komen, is het percentage zelfs nog een stuk hoger (net geen 56 procent).

Blijkt ook dat de financiële buffer voor veel advocatenkantoren wel ietwat verder in de tijd reikt, maar deze ook maar beperkt is. Toch 40 procent geeft aan dat ze de huidige terugval niet langer dan drie maanden kunnen rekken. 11 procent ervan zelfs minder dan 2 maanden.

We gaan snel aan de alarmbel moeten trekken.

Het positieve nieuws

Dit blijkt het moment te zijn dat we moeten grijpen om ons beroep, en onze werking, te veranderen. Op de vraag of deze coronacrisis de werking van hun advocatenkantoor in de toekomst zal veranderen, antwoordt net geen 70 procent (69 om exact te zijn) van wél. Exact hetzelfde aantal geeft aan dat deze crisis hun kijk op het gebruik van technologie door een advocatenkantoor heeft veranderd en duidt aan dat ze nog meer geloven in de noodzaak ervan. Amper 25 procent zegt dat er geen verandering is in hun mening hierover. Ook de verandering van het beroep lijkt nu over draagvlak te beschikken, want op deze vraag antwoorden toch 54 procent dat ze nog meer geloven dat het dringend moet veranderen.

Een heel concreet voorbeeld van hoe snel dit virus ook de werking van advocatenkantoren heeft kunnen beïnvloeden, is het videobellen, waarbij nu volop consultaties en bespreken worden uitgevoerd met software zoals Zoom. Uit de bevraging blijkt dat vooraf aan deze coronacrisis, amper 35 procent (ik schrik ervan trouwens dat dit al zo hoog zou zijn geweest) al met videobellen werkte, terwijl er dat nu plots, amper één week later, 64 procent zijn geworden. Dat is bijna een verdubbeling. Nog straffer is dat maar liefst 58 procent aangeeft, dat zij, na deze coronacrisis, ook meer zullen werken met videobellen.

Zonder overdrijven kennen we de afgelopen decennia geen énkele periode waarin verandering in de werking van advocatenkantoren, maar ook in justitie (zie verder), zo snel en zo diepgaand werd doorgevoerd.

Ook opvallend: veel deelnemers ervaren ook solidariteit onder de advocaten. Die plots groter is, of groter is dan ze hadden verwacht. Deze crisis kan ons allemaal ook dichter bij elkaar brengen.

De aanpak van justitie van de coronacrisis

Justitie krijgt toch wat mindere punten over hun aanpak. Dat bleek vandaag ook nog uit een opiniestuk in Knack, waarin stond:

‘Het is onverantwoord dat justitie zelfs in deze uiterst kritieke omstandigheden andermaal reageert zoals zo vaak in het verleden: traag, verdeeld en inefficiënt.’

Ook in deze enquête hekelen de advocaten de fragmentarische aanpak van justitie. Overal anders en erg onduidelijk, zo luidt het in de opmerkingen. Op de vraag hoe de advocaten de aanpak van justitie van deze coronacrisis ervaren, is er sprake van een stevige onvoldoende (39 procent). Wel is zo goed als iedereen (98 procent) ervan overtuigd dat de digitale en schriftelijke mogelijkheden die binnen justitie sinds de coronacrisis nu plots wél mogelijk zijn, moeten worden behouden en zelfs verder moeten worden uitgebouwd.

Velen ervaren nu plots, en hopelijk is dat ook vanuit de kant van justitie zo, dat veel verplaatsingen of zittingen anders kunnen, of zelfs onnodig, zijn. ‘Deze crisis leert me dat rechtbankzittingen op afstand dringend moeten worden uitgewerkt‘, zo stelt iemand. Iemand anders geeft aan dat nu eens te meer blijkt dat ‘digitalisering perfect mogelijk is. Zowel intern, naar cliënten als naar gerechtelijke instanties toe’. Iemand zei ook ‘Er kan plots zoveel meer vanop afstand.’

Deze periode biedt dus ook ongelofelijke kansen voor justitie. Laten we ze met z’n allen grijpen.

Bram Vandromme

Togbåt