De eerste weken van het nieuw jaar bieden naar goede gewoonte de perfecte gelegenheid om stil te staan bij de verschillende wetgevende initiatieven die hun intrede (zullen) doen. Om u een weg te banen door het kluwen van wetswijzigingen inzake btw die reeds van kracht zijn gegaan of momenteel nog hangende zijn, bezorgen wij u hierna alvast een high-level overzicht.

Btw-compliance en formaliteiten

E-invoicing / ViDA

Het topic ‘e-invoicing’ of e-facturatie stond in 2023 hoog op de agenda van de wetgever en maakte het voorwerp uit van diverse ontwerpteksten. Op 5 januari 2024 werd uiteindelijk de officiële ontwerptekst gepubliceerd die voorziet in een verplichte B2B e-facturatie met ingang van 1 januari 2026. Voor meer details verwijzen wij naar het artikel: Regering officieel van plan om B2B e-factuur te verplichten. Dit wetsontwerp dient enkel nog finaal goedgekeurd te worden in de kamer.

Ook voor B2G e-facturatie treedt er vanaf 1 maart 2024 een wijziging in die voorziet in een verplichte e-facturatie voor overheidsopdrachten van minder dan 30.000 euro (m.u.v. overheidsopdrachten met een waarde van minder dan 3.000 euro).

De ontwikkelingen op vlak van e-invoicing kaderen onder meer in het actieplan van de Europese Commissie inzake “VAT in the Digital Age”. Dit actieplan voorziet in wetsvoorstellen op vlak van o.a. e-facturatie en digitale rapporteringsverplichtingen voor ondernemingen die grensoverschrijdende transacties verrichten. Gelet op het voorzitterschap van België in de Raad van de EU, zal dit topic vermoedelijk ook in 2024 een van de prioriteiten blijven. De inwerkingtreding wordt echter ten vroegste in 2028 (met uitstel tot 2030 of later) verwacht.

Btw-ketting

De inwerkingtreding van de beoogde modernisering van de btw-rapporteringsverplichtingen (de zogeheten ‘btw-ketting’) en de inning van fiscale en niet-fiscale schuldvorderingen binnen de FOD Financiën wordt uitgesteld naar 1 januari 2025.

Deze modernisering voorziet onder meer in de afschaffing van de btw-rekening-courant en de invoering van een provisierekening en vervangende btw-aangifte.

Btw-aftrek door gemengde of gedeeltelijke btw-belastingplichtigen

De procedure voor de uitoefening van het recht op btw-aftrek door gemengde belastingplichtigen die toepassing maken van de methode van het werkelijk gebruik werd met ingang van 1 januari 2023 reeds gewijzigd. Deze procedure voorziet in (i) een voorafgaande kennisgeving via het formulier e-604A of e-604B en (ii) de mededeling van aanvullende gegevens via de periodieke btw-aangifte.

Eenzelfde procedure is nu ook in werking getreden voor de gemengde belastingplichtigen die de btw-aftrek uitoefenen volgens een algemeen verhoudingsgetal. Deze vervangt de bestaande procedure waarbij het definitief verhoudingsgetal jaarlijks wordt medegedeeld door middel van een berekeningsblad via Intervat. Daarnaast zullen ook de gedeeltelijk belastingplichtigen (zoals overheden, holdings, …), welke de facto hun recht op btw-aftrek uitoefenen volgens de methode van het werkelijk gebruik, de toegepaste bijzondere verhoudinsgetallen moeten meedelen aan de btw-administratie. Dit moet nog verder bij KB worden geregeld.

Mededeling Belgisch btw-nummer

Er wordt ook voorzien in een aantal technische wijzigingen m.b.t. de toekenning en mededeling van het Belgisch btw-nummer vanaf 1 januari 2024. Zo worden onder meer een aantal situaties verduidelijkt waarvoor er al dan niet een verplichting bestaat om het Belgisch btw-nummer aan de afnemer mee te delen.

Rapporteringsverplichting betalingsaanbieders

Vanaf 1 januari 2024 is voor betalingsaanbieders een nieuwe rapporteringsverplichting voor grensoverschrijdende betalingen in werking getreden.

De verplichting houdt in dat registers dienen bijgehouden te worden van begunstigden en van betalingen betreffende betalingsdiensten per kalenderkwartaal. Dit geldt onder volgende voorwaarden:

• De meldingsplicht betreft grensoverschrijdende betalingen van een betaler in een lidstaat aan een begunstigde in een andere lidstaat of aan een begunstigde in een derde land. Dit omvat evenwel niet betalingen door een betaler in een derde landsgebied aan een begunstigde in de EU.
• De meldingsplicht geldt voor in de loop van een kalenderkwartaal verrichte betalingsdiensten die betrekking hebben op meer dan 25 grensoverschrijdende betalingen aan dezelfde begunstigde. Betalingsdiensten worden hierbij per lidstaat berekend en per identificatiecode (IBAN, BIC of andere identificatie code). Indien een begunstigde over meerdere identificatiecodes beschikt wordt dit samengevoegd.
• De rapporteringsverplichting geldt niet tav betalingsdienstaanbieders van de betaler voor elke betaling waarbij ten minste één van de betalingsdienstaanbieders van de begunstigde in een lidstaat is gevestigd (te verifiëren op basis van BIC of andere identificatiecode).

Opheffing formulier 104.1

De verplichting tot indiening van de voorafgaande verklaring nr. 104.1 voor de vervreemding van een nieuw gebouw onder de toevallige btw-belastingplicht wordt met ingang van 1 januari 2024 opgeheven. De opvolging van vastgoedtransacties met toepassing van btw zal voortaan gebeuren op grond van de eerste akte tussen partijen die blijk geeft van de bedoeling van de overdrager om btw toe te passen op de verkoop dan wel op grond van de notariële akte tussen de partijen die een verschuldigde btw vermeldt op de overdracht van het onroerend goed (en bijgevolg de toepassing van een vrijstelling van registratierechten die daarmee gepaard gaat).

Btw-vrijstelling en verlaagde btw-tarieven

Btw-entrepot

Het KB nr. 54 dat de toepassingsvoorwaarden en beperkingen voor de vrijstellingsregeling inzake btw-entrepots regelt, werd in een arrest van 2023 van het Grondwettelijk Hof als ongrondwettig bevonden.

Om deze reden heeft de wetgever de essentiële elementen m.b.t. deze regeling nu ingeschreven in het btw-wetboek zelf. Het gaat onder meer om de lijst van communautaire goederen die onder de regeling kunnen vallen, waaronder ook nieuwe goederen zoals biodiesel; vergunningen die enkel voor bepaalde handelingen nog formeel worden verleend; etc. Deze wetswijziging treedt in werking op de 10e dag volgend op de publicatie in het Belgisch Staatsblad op 1 december 2023. De verdere uitvoeringsmodaliteiten worden geregeld bij KB.

Permanente regeling afbraak en heropbouw

Met ingang van 1 januari 2024 is een permanente regeling voor aannemingswerken bestaande uit afbraak en heropbouw in zowel de stedelijke als de niet-stedelijke gebieden in werking getreden. De sociale voorwaarden die eerder in het kader van de tijdelijke regeling werden opgelegd (oppervlaktecriterium van 200 m², natuurlijke persoon en enige, eigen woning of bestemming voor sociale verhuur) zullen in deze permanente regeling worden ingeschreven.

Daarnaast wordt ook voorzien in een  overgangsregeling voor de tijdelijke maatregel afbraak en heropbouw alsook in een overgangsregeling voor de oude regeling die gold in stedelijke gebieden. Beide overgangsregelingen lopen nog t.e.m. 31 december 2024. Voor meer info, verwijzen wij naar het artikel Vastgoedfiscaliteit volop in beweging.

Dagverblijf

Een aantal verlaagde btw-tarieven van 6% en 12% in het kader van sociale huisvesting waren voorheen gekoppeld aan de voorwaarde van ‘dag- en nachtverblijf’ (rubrieken XXXI, § 2 en XXXIII, § 1 van tabel A en rubriek X, § 1 van tabel B). Ingevolge een wetswijziging zal voor de btw die opeisbaar is vanaf 1 januari 2024 versoepeld worden in de zin dat een dag- en nachtverblijf, maar ook een louter dag- of nachtverblijf, volstaan voor toepassing van deze verlaagde tarieven.

Warmtepompen en zonnepanelen

Het verlaagd btw-tarief van 6% voor de installatie van warmtepompen, dat tijdelijk van toepassing was sinds 1 april 2022, wordt verlengd tot en met 31 december 2024.

Voor zonnepanelen of zonneboilers wordt het tijdelijk verlaagd btw-tarief evenwel niet verlengd. Vanaf 1 januari 2024 zal bijgevolg opnieuw het standaard btw-tarief van 21% van toepassing zijn. Voor woningen ouder dan tien jaar kan voor de aankoop en installatie van zonnepanelen of zonneboiler echter nog worden teruggevallen op het verlaagd btw-tarief van 6% voor renovatie.

Geneesmiddelen

Er wordt een nieuwe definitie voorzien voor geneesmiddelen onderworpen aan het verlaagd btw-tarief van 6%. Deze definitie maakt een expliciet onderscheid tussen geneesmiddelen bestemd voor menselijk gebruik  enerzijds en diergeneesmiddelen anderzijds. Daarnaast worden ook verduidelijkingen aangebracht inzake homeopathische geneesmiddelen en traditionale kruidengeneesmiddelen, welke moeten worden geregistreerd.

Instellingen met een sociaal oogmerk

Ook voor instellingen met een sociaal oogmerk (inschakelingsondernemingen) die toepassing kunnen maken van het verlaagd btw-tarief van 6% op de levering van goederen en diensten wordt een nieuwe omschrijving van het personele toepassingsgebied en de toepassingvoorwaarden ingeschreven. Zo wordt meer algemeen verwezen naar de voortdurend wijzigende regelgeving van de deelstaten voor wat betreft de instellingen die in aanmerking komen voor het verlaagd btw-tarief en worden zij ook niet langer voor het geheel van hun activiteiten uitgesloten van het verlaagd btw-tarief wanneer zij ook andere activiteiten verrichten die niet onder de toepassingsvoorwaarden vallen.

Procedure

Hoofdelijke aansprakelijkheid elektronische interfaces

In navolging van de gewijzigde regels voor e-commerce, wordt een nieuwe hoofdelijke aansprakelijkheid voor de betaling van de btw ingeschreven voor elektronische interfaces, oftewel platformen, die afstandsverkopen faciliteren welke plaatsvinden in België. Deze hoofdelijke aansprakelijkheid vangt met name de situaties op waarin de elektronische interfaces niet geacht worden tussen te komen als commissionair voor de verkopen van de goederen.

Verjaring

Wanneer een rechtsvordering aantoont dat in België belastbare handelingen niet werden aangegeven, ten onrechte handelingen werden vrijgesteld of belastingaftrekken werden toegepast, vindt de verlengde verjaringstermijn van zeven jaar toepassing en dit vanaf het moment van opeisbaarheid van de btw. Gelet op de vertragingen die zich voordoen in gerechtelijke procedures, wordt de wet in die zin gewijzigd dat de verjaring pas ten vroegste zal intreden na het verstrijken van het kalenderjaar volgend op dat waarin de rechterlijke beslissing met betrekking tot de rechtsvordering in kracht van gewijsde is gegaan. Dit geeft de btw-administratie minstens één jaar de tijd om eventuele invorderingsmaatregelen te treffen.

Aangezien het een bepaling tot wijziging van de procedureregels betreft, vindt deze onmiddellijk bij de inwerkingtreding van de wet toepassing en daarbij ook ten aanzien van de btw waarvan de invordering op datum van inwerkingtreding nog niet zou zijn verjaard op grond van de voor die datum geldende verjaringsregels.

Voorafgaande kennisgeving fraude

In overeenstemming met de procedure die geldt voor directe belastingen, moet de administratie ook bij fraude inzake btw een voorafgaande kennisgeving van de vermoedens van fraudeovermaken aan de belastingplichtige. Het betreft hier inbreuken waarop de nieuw ingevoerde verlengde verjaringstermijn van tien jaar toepassing vindt en waarvoor de btw opeisbaar is geworden vanaf 1 januari 2023.

Noteer dat het hier eerder om een rechtzetting gaat, aangezien men de wetsbepaling inzake btw nog niet in die zin had aangepast naar aanleiding van de verlenging verjaringstermijn van 10 jaar. In de praktijk wijzigt er dus niets.

Kwijtschelding of vermindering administratieve geldboete via fiscale bemiddelingsdienst

Verzoeken om kwijtschelding of vermindering van de administratieve geldboeten bedoeld in artikel 84 WMGI zullen in principe op heden ook gericht kunnen worden aan de Cel administratieve sancties bij de fiscale bemiddelingsdienst.

Overige wijzigingen

Online evenementen / winstmargeregeling

Op 17 november 2023 keurde de ministerraad een voorontwerp van wet goed dat voorziet in de omzetting van Europese richtlijn 2022/542 (“Btw-tarievenrichtlijn”). Deze richtlijn bevat een aantal verplicht om te zetten bepalingen inzake:

• De plaatsbepalingsregels voor online evenementen: de plaats van toegang tot activiteiten of evenementen via live-streaming wordt steeds geacht plaats te vinden waar de afnemer gevestigd is (en dus niet langer de plaats waar de dienst materieel wordt verricht).
• Het toepassingsgebied van de bijzondere winstmargeregeling voor gebruikte goederen, kunstvoorwerpen, voorwerpen voor verzamelingen en antiquiteiten: het zal niet langer mogelijk zijn om deze regeling toe te passen op objecten die belastingplichtigen zelf hebben ingevoerd of aangekocht aan een verlaagd btw-tarief.

Dit voorontwerp van wet ligt momenteel nog ter advies van de Raad van State. Onder voorbehoud van de latere goedkeuring door het parlement, zullen de wijzigingen in werking treden op 1 januari 2025.

Bijzondere regeling voor kleine ondernemingen

Eind oktober 2023 werd ook een voorontwerp van wet tot hervorming van de bijzondere regeling voor kleine ondernemingen goedgekeurd door de ministerraad (omzetting van richtlijn 2020/285).

Het voorontwerp van wet voorziet onder meer de mogelijkheid voor buitenlandse belastingplichtigen om toepassing te maken van de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen. Binnen dat kader wordt ook een dubbele omzetdrempel ingevoerd:

• De totale jaaromzet die de onderneming binnen de EU realiseert, mag niet meer bedragen dan 100.000 euro.
• De jaaromzet van de onderneming binnen België mag niet meer bedragen dan 25.000 euro.

Buitenlandse belastingplichtigen zullen bovendien verplicht een voorafgaande kennisgeving moeten doen opdat toepassing kan worden gemaakt van de vrijstellingsregeling.

Dit voorontwerp van wet ligt momenteel nog ter advies van de Raad van State. Onder voorbehoud van de latere goedkeuring door het parlement, zullen de wijzigingen in werking treden op 1 januari 2025.

Stijn Vastmans en Loulou Geboers – Tiberghien