Niet zonder zichtbare trots liet advocaat Bram Vandromme, The Great Communicator van de West-Vlaamse balie, via sociale media weten dat hij door de minister van Justitie werd gevraagd “om hem en zijn kabinet als onafhankelijk expert bij te staan om de modernisering binnen de advocatuur te versnellen, waarop de minister prompt reageerde met: “belangrijke opdracht. Alle vertrouwen. Succes”. De kabinetten van de ministers mogen dan wel terug zijn van nooit echt weggeweest, de benoeming van Vandromme is niet zo onschuldig als zijn vele veelal hippe youngsters ons willen doen geloven.

Bij de vaststelling dat op het kabinet van de minister van Justitie iemand speciaal belast wordt om toezicht te houden op de advocatuur kunnen ernstige principiële vragen worden gesteld. De advocatuur behoort onafhankelijk te zijn. Advocaten moeten het kunnen opnemen tegen iedereen, en niet in het minst tegen de overheden, en daarom kan er geen inmenging worden geduld door de wetgevende of de uitvoerende macht. De rol van de minister van Justitie kan er enkel in bestaan om het parlement te vragen wijzigingen aan te brengen aan het Gerechtelijk Wetboek, waar een beperkt aantal regels betrekking hebben op de advocatuur (zoals de tuchtprocedure, de wettelijke onverenigbaarheden, de samenstelling van de raden van de orde en de organisatie van de juridische tweedelijnsbijstand).

Door nu uitdrukkelijk en openlijk een kabinetsmedewerker daar bijzonder mee te belasten geeft de minister het signaal, of creëert hij minstens de perceptie, dat hij de advocatuur wil controleren en naar zijn hand zetten

Toegegeven, de vorige minister van Justitie heeft zelf met de notarissen, gerechtsdeurwaarders en de advocatuur samenwerkingsprotocollen gesloten waarbij deze beroepsgroepen helpen bij de digitalisering van justitie. De wetgever en de minister hebben zich echter niet in te laten met de wijze waarop de advocatuur haar eigen modernisering moet aanpakken. Door nu uitdrukkelijk en openlijk een kabinetsmedewerker daar bijzonder mee te belasten geeft de minister het signaal, of creëert hij minstens de perceptie, dat hij de advocatuur wil controleren en naar zijn hand zetten. Als dat de bedoeling is van minister dienen alle alarmsignalen af te gaan. In Nederland moet de Orde ook weerwerk bieden tegen de pogingen van de minister aldaar, die zich met de organisatie van de balie wil inlaten en de stafhouders (dekens) wil controleren. Als onze minister hier dezelfde weg wil opgaan, belooft het nog een pittige loopgravenoorlog te worden.

Het kan ook zijn dat de minister daar allemaal niet bij stilgestaan heeft, wat dan verbazingwekkend mag genoemd worden. Ik raad in dat geval de minister aan om een passage te lezen uit het recent verschenen boek Hoe vrij is het vrij beroep nog? waarin o.m. wordt uitgelegd hoe principieel de volledige autonomie van een advocatenorde is (als hij weinig zin en/of tijd heeft kan hij zich beperken tot de pagina’s 142 tot 146).

Maar er is meer. Mr. Bram Vandromme was tot voor kort bestuurder van de Orde van Vlaamse Balies, maar hij nam voortijdig ontslag (na zich eerst te hebben verzekerd van een royale uitstapregeling) om redenen die enkel gekend zijn bij de inner circle van de OVB, maar die alvast tot gevolg hebben dat de verstandhouding met die Orde niet opperbest lijkt, wat de gedachte versterkt dat de minister de OVB niet gunstig gezind is. Er dient eerlijkheidshalve ook te worden vermeld dat het de gewezen bestuurder niet belette om zich door de West-Vlaamse Balie opnieuw – en met verve – te laten verkiezen als lid van de algemene vergadering van diezelfde OVB. Hij liet recent ontvallen dat de algemene vergadering voor hem het belangrijkste orgaan is van de OVB (wat een bijstelling is van zijn eerder vertolkte visie) en dat hij na iedere vergadering een podcast zou maken over wat daar wordt besproken. Zal dat dan het verslag zijn van de medewerker van de minister of slaat het door hem gehanteerde epitheton “onafhankelijk” op het feit dat hij vanaf nu met dubbele petjes zal spreken?

Vindt Vandromme het als “deskundige” eigenlijk wel kies om lid te zijn van het orgaan van de Orde dat deontologische regels oplegt (en dus de wetgever is van de advocaten) en tegelijkertijd actief te zijn als kabinetsmedewerker van een federale minister (en dus van de federale uitvoerende macht)?

En vindt hij het als “deskundige” eigenlijk wel kies om lid te zijn van het orgaan van de Orde dat deontologische regels oplegt (en dus de wetgever is van de advocaten) en tegelijkertijd actief te zijn als kabinetsmedewerker van een federale minister (en dus van de federale uitvoerende macht)? En gaat hij dan als een spion de informatie aan de minister doorspelen, met inbegrip van de daar gemaakte opportuniteitsafwegingen?

Zowel voor de minister als voor zijn kabinetsmedewerker moet dat, wanneer ze te goeder trouw zijn, bij nader inzien toch een ondraaglijke gedachte zijn. Een minister die het goed meent met de balie maakt een einde aan de samenwerking met die kabinetsmedewerker. Een “onafhankelijk deskundige” die begaan is met de advocatuur neemt zelf ontslag op dat kabinet. Dat lijkt zelfs voor wie geen specialist is in deontologie een evidentie.

Hugo Lamon

Meer ‘Lamon op woensdag’-columns lezen? Dat kan hier