Als patiënt wordt u misschien graag betrokken bij het bepalen van uw lot. De toekomst kunt u sowieso niet voorspellen. En niemand heeft de garantie dat hij steeds in staat zal zijn om beslissingen te nemen over zijn levenseinde. Gelukkig legt u met voorafgaande wilsverklaringen één en ander vast. Dat geeft u en uw naasten gemoedsrust.

Voorafgaande wilsverklaringen rond het levenseinde

Wilsverklaringen zijn documenten waarin u zelf duidelijke richtlijnen geeft over een aspect van uw levenseinde voor het geval er zich situaties voordoen waarbij u zelf uw wensen niet meer kunt uitdrukken. Deze documenten hebben met andere woorden pas uitwerking wanneer u door een ziekte, coma, verlamming, dementie … wilsonbekwaam wordt. ‘Wilsonbekwaam’ betekent dat u in een toestand verkeert waarin u zelf uw eigen belangen niet meer kunt behartigen.

U hoeft deze documenten niet helemaal zelf op te stellen. Met het LEIFplan gaat u aan de slag met modeldocumenten en de toelichting om die in te vullen. Twijfelt u, dan kunt u altijd advies vragen aan een arts. Er bestaan momenteel vijf voorafgaande wilsverklaringen.

De voorafgaande negatieve wilsverklaring

Met dit document geeft u aan dat u, ingeval van onherroepelijke wilsonbekwaamheid, alle of bepaalde onderzoeken en/of behandelingen niet wenst te krijgen. De arts is verplicht om uw wensen daaromtrent te eerbiedigen. De verklaring is onbeperkt geldig. Naast uw eigen exemplaar voorziet u het best een exemplaar voor uw arts, uw vertegenwoordiger of uw familieleden. Deze wilsverklaring kunt u niet laten registreren bij de gemeente.

De voorafgaande wilsverklaring euthanasie

De voorafgaande wilsverklaring euthanasie kunt u enkel opstellen indien u euthanasie wenst wanneer u in een onomkeerbare comateuze toestand zou verkeren. U kunt dus niet op voorhand aangeven dat u euthanasie wenst voor andere gevallen dan een coma. Twee getuigen moeten de wilsverklaring mee ondertekenen. Vandaag is deze wilsverklaring onbeperkt geldig. Opgelet, wilsverklaringen opgesteld voor 2 april 2020 vallen onder de ‘oude’ regelgeving en moeten dus nog (een laatste keer) herbevestigd worden (om onbeperkt geldig te zijn).

U kunt ook een vertrouwenspersoon aanstellen om de arts in te lichten over de euthanasieverklaring indien u als patiënt niet meer in staat bent om dat zelf te doen. Elke arts heeft het recht om de uitvoering van de euthanasie te weigeren. In zo’n geval zal de door u aangeduide vertrouwenspersoon beroep moeten doen op een andere arts. Die wilsverklaring kunt u kosteloos laten registreren bij de gemeente, maar het blijft van belang om je behandelende arts op de hoogte te brengen van het bestaan van zo’n wilsverklaring.

Opgelet! De ‘voorafgaande wilsverklaring euthanasie’ is niet hetzelfde als een ‘euthanasieverzoek’. Daarbij verzoekt een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke en ondragelijke aandoening (fysiek en/of psychisch) om levensbeëindiging. Het gaat om twee verschillende procedures en toepassingsgebieden.

De verklaring voor orgaandonatie

De verklaring voor orgaandonatie is een document waarbij u uw keuze voor orgaandonatie officieel bekendmaakt. Wist u dat Belgen van alle mensen op de wereld het vaakst organen afstaan? In België worden de organen van de overledene immers automatisch aangewend om iemands leven te redden, tenzij u dat schriftelijk en uitdrukkelijk hebt geweigerd. De verklaring is registreerbaar bij de gemeente. U kunt dat ook online in orde brengen via www.mijngezondheid.belgie.be. Weet dat u vandaag verschillende keuzemogelijkheden hebt. Zo kunt u aanduiden of u al dan niet instemt met orgaan-, weefsel- of celdonatie voor wetenschappelijk onderzoek of ontwikkeling van nieuwe behandelingen.

De verklaring inzake de wijze van teraardebestelling

Dit document gebruikt u om uw keuze rond uw uitvaart bekend te maken. Zowel de artsen, familieleden als de begrafenisondernemer zijn verplicht om uw wensen te eerbiedigen. De verklaring registreert u het best bij de gemeente, zodat nabestaanden efficiënt kunnen nagaan wat de wensen van de overledene waren. De wensen rond de uitvaart bekend maken via een testament kan, maar is niet wenselijk. Vaak worden testamenten immers pas behandeld na de begrafenis van de overledene.

De lichaamsschenking aan de wetenschap

Iedereen kan kiezen om zijn lichaam aan de wetenschap te schenken. De lichaamsschenking aan de wetenschap is noodzakelijk voor de vorming van onze toekomstige artsen en voor onderzoek naar nieuwe technieken. Iedere wilsbekwame persoon kan hiervoor contact opnemen met een medische faculteit naar keuze. De faculteit zal u informeren over de stappen en zal u een document als voorbeeld ter beschikking stellen. Het document moet met de hand geschreven zijn. Vervolgens ondertekent en dateert u het. Het document vermeldt ook wat er achteraf met het lichaam moet gebeuren (religieuze dienst, crematie …).

Uw beslissingen delen met uw naasten: registratie en Izimi

Van uw wilsverklaringen maakt u het best een aantal exemplaren. Deze moeten door verschillende personen bewaard worden: uw arts, uw familieleden, uw vertrouwenspersoon, uw vertegenwoordiger … De exemplaren moeten voorzien zijn van een originele handtekening. De wilsverklaring rond euthanasie, de wilsverklaring rond orgaandonatie, en de verklaring inzake de wijze van teraardebestelling, registreert u kosteloos bij de gemeente. Die registratie is echter geen verplichting; ook niet-geregistreerde wilsverklaringen zijn geldig. Een registratie bij de gemeente geeft wel meer zekerheid over de bekendheid van uw wensen.

Uw wensen delen met uw naasten is niet alleen belangrijk voor de uitvoering van uw wensen. Het kan uw familieleden ook meer gemoedsrust geven. De documenten vormen een bewijs van uw wensen over uw levenseinde. Kennis hiervan kan je naasten een bepaalde rust geven. Met Izimi, de digitale kluis van de notarissen, deelt u uw wensen en beslissingen op een veilige manier met uw familieleden. Wilt u documenten toevoegen met meer toelichting voor uw naasten, dan voegt u ze ook toe in de digitale kluis. U hebt eveneens de optie om uw documenten pas na uw overlijden te delen met uw erfgenamen.

LEIFkaart

De LEIFkaart is een ander middel om het bestaan van wilsverklaringen bekend te maken bij uw omgeving. Deze handige kaart vermeldt de wilsverklaringen die u verklaart te bezitten. Door het handige formaat bewaart u ze eenvoudigweg in uw portefeuille. De LEIFkaart biedt meer zekerheid aan artsen en hulpverleners, die gemakkelijker uw wensen kunnen nagaan wanneer het nodig zou zijn. Bovendien kan de kaart ook vermelden wie de vertegenwoordigers, vertrouwenspersonen of artsen zijn die in het bezit zijn van uw wilsverklaringen.

Hebt u nog meer vragen hierrond? Bij LEIF kan iedereen terecht voor informatie, overleg en doorverwijzing. Daarnaast leidt LEIF zorgverleners op tot LEIFartsen en LEIFnurses met een specifieke kennis in deze materie. Op www.leif.be vindt u ook gebruiksklare documenten om uw wilsverklaringen op te stellen en een aanvraagformulier voor uw LEIFkaart. Zo brengt ook u het papierwerk rond uw levenseinde in orde en schept u gemoedsrust.

Notaris.be