14 mrt 2018 | Column

Woonstbetreding: een nieuwe juridische piste

Door Hugo Lamon

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 14/03/2018 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

LAMON op woensdag

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies.
Iedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.

Er verblijven in ons land mensen zonder geldige papieren. We noemen ze illegalen. Wanneer de Dienst Vreemdelingenzaken een “verwijderingsbeslissing” heeft genomen, kunnen ze door de politie op straat worden opgepakt, met de bedoeling om ze het land uit te zetten. Wanneer diezelfde illegaal inwoont bij iemand die wel geldig hier verblijft, dan kan de politie hem daar niet oppakken. Nogal wat burgers begrijpen dat niet of willen het niet verstaan. Juristen schermen dan met grondrechten en verwijzen naar de onschendbaarheid van de woonst of naar de privacy.

De regering heeft enkele weken geleden in het parlement een wetsontwerp over de “woonstbetreding” ingediend. De regering wil het toch mogelijk maken dat de illegaal, ook wanneer hij bij iemand anders verblijft, daar kan worden opgepakt. Velen zeggen dat dit nu juridisch niet kan en dat wordt door sommigen – en dus ook door de regering – als een hiaat beschouwd. Er wordt in het wetsontwerp een nieuw begrip ingevoerd (de “woonstbetreding”), wat meteen door een aantal critici werd afgedaan als een verkapte “huiszoeking”. De bevoegde kamercommissie organiseerde een hoorzitting met o.m. de Liga voor Mensenrechten, vertegenwoordigers van de onderzoeksrechters en de advocatenordes (OVB en OBFG). De Orde van Vlaamse Balies sprak zich niet uit over de opportuniteit van het voorstel (dat behoort tot het prerogatief van de politiek), maar had juridische bezwaren. De tekst was om te beginnen nogal slordig en ook de rol van de onderzoeksrechter was onduidelijk (hij zou niet over een dossier beschikken en dus enkel met een “stempeltje” het voorgekauwde voorstel van de Dienst Vreemdelingenzaken moeten bekrachtigen). De woonstbetreding schendt ook de privacy van anderen en binnendringen in iemands huis is een inbreuk op een grondrecht, zodat daar niet lichtzinnig mee kan worden omgesprongen. Er mangelde iets aan wat juristen graag “de proportionaliteit” van de maatregel noemen.

Ook binnen de meerderheidspartijen was er twijfel en daarop werd de behandeling in het parlement opgeschort en trok de Eerste Minister het dossier naar zich toe. Het politiek probleem is blijkbaar nog niet opgelost, maar misschien kunnen andere juridische pistes nieuwe inzichten brengen (zonder zich over de opportuniteit zelf van de maatregel uit te spreken).

Er bestaan nog situaties waarin overheden bij burgers binnenvallen zonder dat dit “een huiszoeking” is. In het kader van fiscale en sociale controles bestaat er “het visitatierecht”, waar op zoek wordt gegaan naar bepaalde documenten. Die situatie is juridisch niet te vergelijken met het zoeken naar mensen. De studiedienst van de Orde van Vlaamse Balies heeft dat in een heldere studie duidelijk gemaakt.

Betekent dit dat “woonstbetredingen” juridisch nooit zullen kunnen? Natuurlijk niet, maar er is wel vereist dat een rechter vooraf nagaat of de grondrechten van derden niet onnodig met de voeten worden getreden. Het gaat dus over het uitvoering geven aan een mogelijkheid die men reeds heeft ten aanzien van een vreemdeling, maar waar de uitvoering stoot op het woonstrecht. Iets voor de onderzoeksrechter? Die wordt normalerwijze ingeschakeld in een gerechtelijk onderzoek waar naar misdrijven wordt gezocht (terwijl hier juridisch vaststaat dat er een illegaal verblijf is, dat moet niet meer worden onderzocht). Ook de politierechter of de strafuitvoeringsrechtbank zijn niet vertrouwd met deze materie. Indien er een wettelijke regeling moet komen, wat door de politiek moet worden beslist, zal het in ieder geval ook voor die rechter nieuwe materie zijn. Nu het gaat over het uitvloeisel van een administratieve beslissing (er is vooraf via een administratieve procedure definitief beslist dat iemand illegaal is) zou er aan kunnen gedacht worden om de beoordeling van de vraag tot een “woonstbetreding” voor te leggen aan de Raad van State, de hoogste administratieve rechter. Er zou dan een  nieuwe procedure kunnen worden voorzien (eenzijdig, met een mogelijkheid tot een tegensprekelijk debat achteraf), waarbij de Raad van State ook de grondrechten onderzoekt samen met de proportionaliteitstoets. Naar analogie met de huidige bevoegdheid van de afdeling bestuursrechtspraak tot schorsing en/of vernietiging van bestuurshandelingen die strijdig zijn met geldende hogere regels, zou in dat voorstel de Raad  van State ook een “validerende” rol kunnen krijgen, waarbij zij de voorliggende bestuurshandeling bevestigt en er vervolgens uitvoerbaarheid aan koppelt.

De studiedienst van de Orde van Vlaamse Balies maakte een reflectienota en de OVB bezorgde die juridische analyse aan de Eerste Minister. Er wordt geen standpunt ingenomen over de wenselijkheid van de woonstbetredingen, maar er wordt wel een juridische piste aangereikt om de belangen van de rechtstaat te verzoenen met de wil tot verandering die blijkbaar in bepaalde politieke kringen leeft.

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse BaliesIedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.

Lees hier alle artikels van ‘LAMON op woensdag’.

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

1 Reacties

1 Reactie

  1. Jan Meerts

    Geachte confrater,
    Beste Hugo,

    Dank voor andermaal een artikel. Eén opmerking: een illegaal bestaat niet. Niemand is zonder rechten.
    Er bestaan wel vluchtelingen.

    Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.