Zes angels als u wil verkassen naar het buitenland
Na de zomervakantie de knoop doorgehakt om tijdelijk of permanent in het buitenland te gaan wonen? Met een verhuizing over de landsgrenzen gooit u niet alleen uw leven om, er zijn ook verregaande gevolgen voor uw portemonnee en uw vermogen.
‘Het is hier toch veel aangenamer leven, hier wil ik komen wonen.’ Was dat uw besluit na uw zomervakantie? Of had u bij de aankoop van een tweede verblijf al de intentie om er op termijn permanent te gaan wonen? Misschien liggen uw ambities eerder op professioneel vlak en wilt u graag een paar jaar als expat gaan werken? Wat ook uw drijfveer is, een verhuizing over de landsgrenzen heeft verregaande financiële gevolgen. ‘Die zijn er niet alleen voor wie permanent het land verlaat, maar kunnen er evengoed zijn voor wie een paar maanden gaat overwinteren in warmere oorden’, weet Evelyne Van Der Elst, advocaat gespecialiseerd in de begeleiding van immigratie- of emigratieprocessen bij advocatenkantoor Cazimir.
Wie wil verkassen, focust zich in eerste instantie op de praktische beslommeringen zoals de nieuwe woonst en een internationale verhuisfirma. ‘Veel minder wordt er stilgestaan bij de impact op de belastingen, ziekteverzekering en het pensioen. En de gevolgen voor een erfenis en de verschuldigde successierechten worden al helemaal uit het oog verloren’, vervolgt Van Der Elst.
Gelukkig kiezen de meeste Belgen nog altijd voor Europese landen, met de buurlanden als koplopers. ‘Gelukkig’ omdat door de Europese wetgeving de complicaties beperkter zijn voor wie binnen de Europese Economische Ruimte blijft. Die omvat naast de landen van de Europese Unie ook Ijsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. De uitdaging is veel groter voor wie het verder gaat.
1. Welke verblijfsdocumenten hebt u nodig?
Voor een reis binnen Europa moet u zelden of nooit nog uw identiteitskaart bovenhalen. Maar van zodra u meer dan drie maanden elders gaat wonen, moet u wel registratieverplichtingen vervullen. Zo moet u bij de bevoegde lokale overheid een ‘verklaring van inschrijving’ aanvragen en kunnen aantonen dat u over voldoende bestaansmiddelen beschikt om uzelf – en desgevallend uw gezin – te onderhouden, zonder ten laste te vallen van de lokale sociale bijstand. Als u nog aan het werk bent, volstaan loonfiches. Wie al met pensioen is, zal vaste inkomsten zoals een pensioenuitkering, inkomsten van spaargeld, … moeten kunnen aantonen. Daarnaast zal ook altijd gevraagd worden om een bewijs van ziekteverzekering.
Voor landen buiten de Europese Unie hebt u een visum nodig. Dat lijkt evident voor bestemmingen zoals Amerika, Zuid-Afrika en Canada, maar geldt ook veel dichter bij huis voor bijvoorbeeld Monaco, Andorra of Zwitserland. ‘Om te weten of u een visum zal kunnen krijgen, zal de immigratiewetgeving van het betrokken land geanalyseerd worden’, Tal van landen – waaronder ook België – staan alleen immigratie toe wanneer economische activiteiten (werken als werknemer of zelfstandige) aan de basis liggen. In die landen is het niet evident om een visum te krijgen om er te gaan rentenieren. Zo is er in bijvoorbeeld Canada en de Verenigde Staten een significante investering in de lokale economie, vastgoed, … nodig om een ‘investor’ visum te krijgen’, zegt Van Der Elst.
Maak tijdig werk van de aanvraag van de vereiste documenten: het is niet ongewoon dat de behandeling van een visumaanvraag zes maanden duurt.
2. Laat u zich uit het Belgisch bevolkingsregister uitschrijven?
Vóór uw vertrek uit België moet u ook hier formaliteiten vervullen: u moet zich uitschrijven uit uw gemeente of stad. Eens in het buitenland laat u zich best registreren bij de Belgische consulaat. Zo kan u administratieve bijstand krijgen bij onder andere de aanvraag van een Belgisch paspoort, het inschrijven van kinderen of een overlijden.
‘Het is belangrijk te beseffen dat een uitschrijving uit België grote gevolgen heeft (zie verder). Wie nog niet zeker is of de verhuis permanent is, kan zich ook registreren als ‘tijdelijk afwezig’ uit België’, zegt Van Der Elst. Die status kan u maar 12 maanden aanhouden worden. Na één jaar moet u een keuze maken: ofwel terugkeren naar België ofwel u vestigen in het buitenland.
3. Hoe zit het met ziektekosten?
Een kwaaltje, ernstige ziekte of een ongeval? In België is de gezondheidszorg vlot toegankelijk en door de tussenkomst van sociale zekerheid ook betaalbaar. Maar voor elk gezondheidsprobleem naar België terugkeren, is uiteraard geen optie.
Hoe uw medische kosten in het buitenland vergoed worden, verschilt van land tot land en naargelang u met pensioen bent of nog professioneel actief.
Als u een Belgisch pensioen krijgt en verhuist u naar een land binnen de EER, dan hebben zowel u als de personen ten uwen laste recht hebben op geneeskundige verzorging in het nieuwe woonland en dat ten laste van Belgische ziekteverzekering. U moet wel een aantal formaliteiten bij uw Belgisch ziekenfonds voor uw vertrek in orde brengen. ‘Belgische gepensioneerden behouden het recht om bij ernstige ziekte terug naar België te keren. Geniet u een pensioen dat (deels) ten laste genomen wordt door een andere lidstaat, dan is uw geneeskundige zorg ten laste zijn van het land waar u het grootste deel van uw carrière had’, zegt Van Der Elst.
Blijft u na uw emigratie binnen de EER nog aan de slag als werknemer of zelfstandige? U bent onderworpen aan het socialezekerheidsstelsel van het land waar u werkt en sociale zekerheidsbijdragen betaalt. U bent dan gedekt onder dezelfde tarieven en voorwaarden als de inwoners van het betreffende land. U moet zich inschrijven bij een plaatselijk ziekenfonds in uw nieuwe woonland, want uw Belgische ziekteverzekering wordt stopgezet. Breng vooraf uw Belgisch ziekenfonds op de hoogte.
De situatie is een stuk ingewikkelder als u de EER verlaat. ‘Ga na of België met dat land een bilateraal verdrag inzake sociale zekerheid heeft gesloten. Daarin is geregeld welk land de geneeskundige zorgen ten laste te nemen en vermijdt een dubbele bijdragebetaling. Omdat de ziekteverzekering niet overal zo uitgebreid is als in België, is het verstandig een bijkomende privéverzekering te overwegen’, adviseert Van Der Elst.
4. Waar betaalt u belastingen?
Rijksinwoner van België of niet? Dat is het aanknopingspunt voor de personenbelasting. Inwoners van België betalen belastingen op hun wereldwijde vermogen. De fiscus hanteert twee vermoedens van rijksinwonerschap: u bent ingeschreven in het Belgisch bevolkingsregister of u bent gehuwd en uw gezin is in België gevestigd. Voorts is een duurzame en stabiele fysieke aanwezigheid in België vereist, rekening houdend met de locatie van uw familiale, professionele, culturele en economische belangen. Natuurlijke personen wiens ‘zetel van fortuin’ of feitelijke woonplaats in België is gelegen, zal de fiscus ook beschouwen als Belgische rijksinwoners en dus in België belasten.
Net zoals België hebben andere landen interne bepalingen die aangeven of iemand een rijksinwoner van het betreffende land is. Dat kan afhangen van de feitelijke situatie, de tijdsduur die men op het grondgebied spendeert, de beschikbaarheid van een woning of een permanente woonplaats. ‘Voor wie banden heeft met verschillende landen ontstaan er in de praktijk wel eens discussies over het inwonerschap. Als men het risico loopt in twee landen beschouwd te worden als rijksinwoner bieden de dubbelbelastingverdragen vaak een uitweg. Die bepalen welk land bevoegd is voor de heffing op een specifiek inkomen’, zegt Wim Vermeulen, advocaat bij Cazimir.
Voor de inkomstenbelastingen heeft België met verschillende landen dubbelbelastingverdragen gesloten. Maar als u zou gaan wonen in een land waarmee België niet zo’n verdrag heeft gesloten – zoals Monaco of de Caraïben – hebt u die bescherming niet en loopt u het risico simultaan in twee landen belast te worden.
5. Krijgt u een pensioen in het buitenland?
Bent u al met pensioen? Geen probleem, een Belgisch pensioen kan nagenoeg overal ter wereld uitbetaald worden. Het volstaat om de pensioendienst twee maanden voor uw vertrek schriftelijk op de hoogte brengen van uw nieuw adres. Wel zal u jaarlijks moeten aantonen dat u nog in leven bent, aan de hand van een formulier dat u wordt toegestuurd. Dat laatste hoeft niet meer als u in Duitsland, Frankrijk of Nederland woont.
Op welke rekening wordt het pensioen betaald? Voor landen zoals Duitsland, Frankrijk, Nederland, Portugal, Italië, Spanje en Luxemburg kan u vragen om uw pensioen te ontvangen op het rekeningnummer van een lokale bank. Om vertragingen en complicaties te voorkomen, is het echter aangeraden om uw pensioen steeds op een Belgische rekening te laten betalen.
Wordt u pas na uw emigratie pensioengerechtigd? Wie in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte of in Zwitserland woont, moet zijn pensioen aanvragen bij de bevoegde autoriteiten in het land van woonst. In alle andere landen en voor zover er geen bilaterale overeenkomst is, moet u zich tot de Belgische pensioendiensten wenden.
6. Wat gebeurt er met uw erfenis?
In welk land u woont, is bepalend voor de afwikkeling van uw nalatenschap. In een Europese context bepaalt de Erfrechtverordening welk erfrecht zal spelen. Volgens het algemeen principe is dat het recht van het land waar u uw verblijfplaats hebt. ‘Maar zelfs als u maar af en toe in het buitenland verblijft, zal niet automatisch het Belgische recht van toepassing zijn. Indien nodig kan u met een (internationaal) testament uitdrukkelijk kiezen voor Belgisch recht’, zegt Van Der Elst. En ook bij een eventuele echtscheiding kan de verdeling van uw bezittingen met uw partner er anders uitzien dan in België. Een verhuizing kan immers impact het huwelijksvermogensrecht dat van toepassing is.
Voor landen buiten Europa spelen de regels van het Internationaal Privaatrecht. De analyse moet voor elk land afzonderlijk gemaakt worden, een algemene regel is er niet.
Moeten uw erfgenamen in België of in het buitenland successierechten betalen? Analoog met de inkomstenbelasting is het rijksinwonerschap het aanknopingspunt. Bij het overlijden van een Belgische rijksinwoner moeten in België successierechten betaald worden op het wereldwijd vermogen van de overledene. Is iemand geen inwoner meer van België, dan moeten alleen Belgische successierechten betaald worden op vastgoed in België.
Of iemand voor de heffing van successierechten als rijksinwoner van België beschouwd wordt, is alweer een feitelijke beoordeling. ‘Omdat sommige landen geen erfbelasting kennen, kan het voor de nalatenschap voordelig zijn om rijksinwoner te zijn van een ander land dan België’, zegt Van der Elst. ‘Dat is bijvoorbeeld zo in Cyprus of Portugal. Italië kent een vrijstelling tot een vermogen van een miljoen euro, daarboven geldt voor de afstammelingen maar een tarief van 4 procent.’
Let wel, sommige landen gebruiken het rijksinwonerschap van de erfgenamen als aanknopingspunt voor de heffing van belastingen. ‘Als beide landen belastingen heffen, is het risico op dubbele belasting groot. En er is maar één dubbelbelastingverdrag om dubbele erfbelasting te vermijden: met Frankrijk’, zegt Vermeulen. Wel voorziet de Belgische wetgeving een vangnet. De in het buitenland verschuldigde successierechten mogen afgetrokken worden van de in België verschuldigde bedragen.
Meer lezen van Cazimir Advocaten? U vindt hier meer artikels op hun auteursprofiel.
0 reacties