Het plan ging nooit zover als in Nederland, waar rechtbanken hun eigen begroting hebben die rekening houdt met de “input” en de “output”, maar het moest er toch voor zorgen dat de rechtbanken niet voor alles “van Brussel afhankelijk waren”. Voor het eigen toiletpapier, zo wil de hardnekkige anekdote, of voor de eigen interne organisatie. In De Tijd bevestigde vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) dat het verzet kwam van de Franstalige partijen “waaronder de PS”. Dat wil concreet zeggen dat het afgevoerd is en zolang de PS mee regeert niet meer boven water zal komen. Betekent het dan ook dat de rechtbanken het zonder modern management moeten doen en welk voordeel heeft de politiek daarbij? Is er de vrees voor een performant georganiseerde justitie?

Binnen de Franstalige magistratuur gaan er al langer luide stemmen op om zich te verzetten tegen de modernisering, die onvermijdelijk ook voor meer eigen verantwoordelijkheid zorgt. Dat zou, volgens de Franstalige magistratenvakbonden, de onafhankelijkheid van de magistratuur aantasten. Vanuit diezelfde hoek wordt ook al jarenlang het verzet georganiseerd tegen een werklastmeting, waarbij via objectieve parameters wordt gemeten hoeveel magistraten werken. Er is in sommige kringen de hardnekkige gedachte dat iedere vorm van verantwoording een aantasting is van de democratische rechtstaat. Ook wie een federale justitie genegen is, kan niet om de realiteit heen dat daar in Vlaanderen anders over wordt gedacht.

In hetzelfde artikel zegt vicepremier Dermagne dat zijn partij niet wil dat “de wettelijke kaders voor magistraten (worden) afgeschaft zonder dat we weten waar we naartoe gaan en hoe het aantal magistraten per arrondissement daadwerkelijk zal worden berekend”. Daarbij wordt verwezen naar de oude – in 1953 opgestelde – en nog altijd bestaande verdeling van het aantal magistraten per arrondissement. Die is in de loop der jaren wel wat aangepast, maar nooit in overeenstemming gebracht met de huidige demografische en socio-economische realiteit. De stelling van de tegenstanders van de modernisering komt er op neer dat eerst alle “kaders” moeten worden ingevuld en er daarna pas kan gekeken worden of er genoeg of te veel magistraten zijn. Dat is zo’n beetje als zeggen dat eerst alle vliegtuigen moeten volgetankt worden met kerosine om daarna na te gaan of er geen meer milieuvriendelijke alternatieven mogelijk zijn.

Het lijkt er op dat de modernisering van het beheer van de hoven en rechtbanken daarmee in het diepvriesvak is gestopt. De rechtbanken op het niveau van eerste aanleg hebben nu naast de afdelingsvoorzitters ook “voorzitters” en het was de bedoeling dat die laatsten als managers verantwoordelijk zouden zijn voor het verzelfstandigd beheer. Gaan die nu ook weer afgeschaft worden?

Intussen is er blijkbaar wél een akkoord binnen de regering om de taalvereisten voor magistraten in Brussel “aan te pakken”. Die regeling is complex en niet altijd consistent, want zo is er nu al geen verplichting van wettelijke tweetaligheid voor de eerste voorzitter van het tweetalig hof van beroep in Brussel.

Voor tal van andere magistraten is er wel een tweetaligheidsvereiste. Daarbij wordt gekeken naar de taal waarin de magistraat het rechtendiploma behaalde en de verplichting om de grondige kennis van de andere landstaal te bewijzen via een examen. De regering wil dat laatste afschaffen en vervangen door de verplichting van “functionele tweetaligheid”. Niemand weet precies wat dit betekent, zodat de vrees niet onterecht is dat die nieuwe regeling vaak zal neerkomen op een feitelijke eentaligheid. Is het dan niet evidenter om die tweetalige rechtscolleges gewoon af te schaffen, eerder dan ze te bevolken met magistraten die de taal waarin er recht wordt gesproken niet langer beheersen?

Het wetsontwerp beoogt daarnaast ook vast te leggen dat de volgende tien jaar de Procureur des Konings van Brussel zeker een Franstalige is. Moet het niet in eerste instantie gaan over een bekwame manager?

Blijkbaar waren ook de Franstalige socialisten vragende partij voor de versoepelingen van de taalvereisten. Het is nog maar zeer de vraag of dat blijk geeft van de wil om tot een modernere justitie te komen.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns van meester Hugo Lamon over Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.