Wie de voorbije dagen in het land was en jurist is, zal het allicht niet ontgaan zijn: de staatssecretaris voor asiel en migratie heeft het niet zo begrepen op de Orde van Vlaamse Balies. Die discussie is al uitgebreid gevoerd en verder polemiseren zal allicht niets meer bijbrengen tot het (alles bij elkaar schraal) debat. Het leverde in ieder geval wél leuke humor op met  de cartoon van Lectrr in De Standaard (’N ché Guevara T-shirt is zo passé….’n Beetje linkse activist draagt tegenwoordig dit…”, terwijl de cartoonfiguur een toga vasthoudt).

Het zijn zware tijden voor wie een mening verkondigt. Een standpunt wordt razendsnel vervormd en kent dan een eigen leven op allerhande sociale media. Het bezoedelt het debat en het is dan drummen om de genuanceerde visie blijvend te laten weerklinken. De meest gore commentaren van al dan niet betrouwbare sociale media-profielen geven een verontrustend beeld van de onderbuik van de samenleving. Het lijkt wel of de zwoele zomer ook het vredevol samenleven aantast. Wat later volgen dan de specialisten in complottheorieën, die de leugens en halve waarheden met elkaar verbinden en daarmee hun persoonlijke frustraties ventileren. Moeten we dat allemaal normaal vinden in het licht van de vrijheid van meningsuiting? Die vrijheid is een heilig beginsel van de democratie, dus kan het antwoord niet anders dan volmondig ”ja“ zijn, maar het is wel vermoeiend.

Het fenomeen is overigens niet eigen aan wat er zich de voorbije dagen hier bij ons in Vlaanderen afspeelde. De dag dat er werd getweet over de links-activistische advocatenorde, publiceerde de Nederlandse krant NRC een opiniestuik van Ian Buruma, de hoofdredacteur van The New York Review of Books (“Herkennen we signalen voordat het te laat is”, NRC 2 augustus). “Doorwrochte artikelen in The New York Times of The Washington Post hebben minder effect dan presidentiële tweets die miljoenen mensen bereiken, en verder worden versterkt door propagandistische media zoals Fox News.” Hij heeft het natuurlijk over de Amerikaanse situatie. Toeval toch dat het op 2 augustus te lezen viel.

Ook op precies diezelfde dag verscheen in de Franse krant Le Monde een zeer uitgebreid interview met de diplomaat Zeid Al Hussein, de hoge commissaris inzake mensenrechten van de Verenigde Naties (“Droits humains: ‘L’ONU doit parler haut et fort”, Le Monde, 2 augustus). Dat genuanceerd interview valt niet samen te vatten in een tweet en zelfs niet in een paragraafje van een blog. Zeid Al Hussein laat noteren dat er wereldwijd druk is op mensenrechten. Hij stelt verder vast dat geen enkel land volledig vrijuit gaat wanneer het gaat om de aantasting van die mensenrechten. Hij hanteert voor de beoordeling van de mensenrechtenkwaliteit van een land drie criteria: worden er burgers gediscrimineerd, worden er mensen mishandeld (“malmenés”) en leven er mensen in angst? Het is alvast een lezenswaardige en toegankelijke vertaling van soms gortdroge internationale verdragen.

Zeid Al Hussein, die zegt getekend te zijn door wat hij zag bij het begin van zijn diplomatieke carrière in voormalig Joegoslavië, roept op om luid en sterk te blijven opkomen voor de mensenrechten. “De verdedigers van de mensenrechten komen op voor de rechten van het individu. De anderen verdedigen de rechten van een bepaalde gemeenschap”. En hij vervolgt: “Défendre les droits d’une communauté contre d’autres communautés, c’est créer les conflicts de demain” (vrije vertaling: de rechten van een gemeenschap verdedigen tegen deze van andere gemeenschappen, is de conflicten van morgen doen ontstaan). De diplomaat had het over wereldverbanden, maar toevallig ook op die bewuste 2 augustus. Ik ken die diplomaat niet en allicht zal de Amerikaanse president Donald Trump geen bijzonder enthousiast oordeel over hem klaar hebben. Wie het volledige interview leest, krijgt – misschien – wel een genuanceerder beeld over mensenrechten.

Wie dus met vakantie was en tijd had om wat kranten te lezen en rond te snuffelen op sociale media kreeg dus alles bij elkaar gediversifieerd leesvoer. Ook dat is een belangrijk onderdeel van de rechtsstaat: de kans om botsende meningen te kunnen ontdekken. De geïnformeerde burger kan daarmee aan de slag. In het Frans wordt dan soms verwezen naar het gezegde “du choc des idées jaillit la lumière”. Als de hitte wegsmelt en de geesten terug fris zijn, is er dan een nieuwe kans voor een genuanceerd debat.

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.

Lees hier alle artikels van ‘LAMON op woensdag’.